Назрий қисм

Mавзу № 13. Бел соҳаси: бўлимлари, қаватма-қават тузилиши. Заиф жойлари. Бел соҳасида блокадалар. Люмбал (орқа мия бўшлиғи) пункция техникаси. Умуртқа поғонаси бел қисми. Умуртқа поғонаси ва орқа мия туғма нуқсонларининг (спина бифида, орқа мия чурралари) хирургик анатомияси. Ламинэктомия (техникаси, инструментлар). Қоринпарда орти бўшлиғи. Буйраклар, сийдик йўллари, буйрак усти безлари, пастки кавак вена, қорин аортаси, бел симпатик пояси, бел нерв чигали клиник анатомияси. Буйракларга оператив очиб кириш. Сийдик йўлларига оператив очиб кириш усуллари. Буйрак ва сийдик йўлларида операциялар. Сийдик йўлларида пластик операциялар. Паранефрал новокаинли блокада.

Назрий қисм.
Белнинг чуқур мускулларини қопловчи қорин ички (қорин ичи) фассияси (фасcиа эндоабдоминалис) билан орқа девор қоринпардаси оралиғида қоринпарда орти бўшлиғи жойлашган.Бўшлиқдаги ёғ клетчаткаси 3 қатламни ташкил қилади. Шулардан биринчиси – техтус cеллулосус ретроперитонеале, яъни қоринпарда орти бўшлиғининг хусусий ёғ клетчаткаси, қориннинг ички пардаси билан қоринпарда орти фассияси (фасcиа ретроперитонеалис) оралиғида жойлашган. Бу клетчатка юқорида ХИИ қовурғагача давом этиб, пастда чов бойламигача боради, ичкарида фасcиа ретроперитонеалиснинг варақларидан фасcиа ретрореналис– нинг йирик томирларга бирикиши билан, латерал томонда – юқорида кўрсатилган фассия-нинг қоринпардага бириккан ери, яъни қўлтиқнинг орқа чизиғи билан чегараланади. Бу клетчаткага юборилган ҳаво ва суюқликлар яхши тарқалганлиги сабабли, бу бўшлиққа оксиген (ретропневмоперитонеум) ёки новокаин юбориб (блокада), бир қатор касалликларни аниқлашда ёки даволашда фойдаланилади. Фасcиа ретроперитонеалис қориннинг ички фассияси қоринпарда билан бириккан еридан, яъни қоринпарда қориннинг ён деворидан орқа деворига ўтиш еридан (линеа ахилларис постериор) бошланиб, ичкарига йўналади ва буйракларнинг ташқи қирғоғИ ёнида иккита, яъни буйракларнинг олдинги ва орқа томонидан ўтувчи варақларга бўлинади. Ш сабабли улар фасcиа пререналис ва фасcиа ретрореналис деб номланади. Ҳар иккала фассия оралиғида буйраклардан ташқари, уларни ўровчи қориннинг орқа бўшлиғининг иккинчи қават ёғ клетчаткаси – паранепҳрон жойлашган. қинларига, аорта ва пастки кавак венанинг фиброз қинларига чатишади. Пастда у сийдик йўли орқаси бўйлаб тушади ва фасcиа ретроуретериcа номини олади. Фасcиа пререналис буйракни олдидан ўраб турувчи ёғ клетчаткасининг олдидан ўтади, юқорида буйрак усти бези учун қин ҳосил қилади ва фасcиа ретрореналис билан қўшилиб, йирик томирларнинг фиброз қинларига бирикади, юқори ичак тутқич артериясидан пастроқда қарма-қарши фассия билан туташади. Бу фассия пастда сийдик йўлининг олд томонидан ўтади ва фасcиа преуретериcа номини олади.Иккинчи қават клетчатка (паранепҳрон) фасcиа пре- ва ретрореналис оралиғида жойлашиб, буйракнинг ёғ капсуласини (cапсула адипоса ренис) ташкил қилади. Худди шундай ғилофчалар буйрак усти бези ва сийдик йўллари атрофида ҳам ҳосил бўлади.Сийдик йўллари атрофидаги клетчатка (парауретериум) шу йўллар бўйлаб сийдик қопигача давом этади. Фасcиа пререналис ва преуретериcаларнинг олдида, кўтарилувчи ва тушувчи чамбар ичакларнинг орқа соҳаси бўйлаб учинчи қават клетчатка-чамбар атрофи клетчаткаси (параcолон) жойлашган. Унинг олдинги деворини шу ичакларнинг орқа фассияси (фасcиа ретроcолиcа), ичак ташқарисида эса қоринпарда ташкил қилади. Ушбу клетчаткада учрайдиган яллиғланиш жараёнлари параколит номи билан аталади.