Nazorat topshiriqlari Tibbiy kimyo kafedrasi2021 yil 5 yanvardagi yig’ilishida muhokamaqilindi va tasdiqlandi. Bayonnoma № Kafedra mudiri: t f. d (PhD) D. Q. Xolmurodova

Kristall binafsha indikatorining suyuklikdagi muxit-ga karab rang uzgartirishini taxminan kuyidagicha ifoda-lash mumkin.

Kristall binafsha molekulasidagi azot atomlari koordinatsiey tuyinmagan bulib, u indikator-asos sifatida uziga bir kancha proton kabul kilish mumkin va kabul kilgan protonga karab, uzining rangini uzgartirib turadi. Kislota erituvchilar ishtirokida titrlashda indikator sifatida yana metiloranj, metilbinafsha, tropeolin kabi buyok moddalar ishlatiladi.

Kislota-asos titrlashning, kislota erituvchi ishtiro-kidagi usuli kup sonli alkaloidlar, turli azot saklagan geterotsiklik birikmalar, arilalkilaminlar, oksifeni-lalkilaminlar, vitaminlar va boshka organik asos xossali moddalar mikdorini aniklashda foydalaniladi.

Kuchsiz organik kislota yoki kislota xossasi mavjud turli organik moddalar mikdorini suvsiz mux^itda aniklashda asos xossali (protofil) erituvchilardan kupincha etilendiamin, butilamin, piridin, dimetilformamid yoki ularning benzol va xloroform bilan bulgan aralashmalari kullanadi.

Asos xossali erituvchilar proton-akseptor, ya’ni proton kabul kiluvchi xossadagi erituvchilarni uz ichiga oladi. Ulardan farmakopeya taxlilida asosan dimetilformamid ishlatilib kelinmokda. Asos xossali erituvchilar ishtirokida kuchsiz kislota xossadagi dori moddalarini titrlashda, titrant sifatida natriy gidroksidning metanol bilan benzol (1:4.) aralashmasidagi 0,1 mol/l eritmasi yoki natriy metilatning DF kursatmasi buyicha tayyorlangan 0,1 mol/l eritmasi ishlatiladi. Dimetilformamid kuchsiz kislota xossadagi moddalar bilan uzaro reaksiyaga kiri-shib, proton-akseptor sifatida ulardan proton kabul kilib olishi natijasida suyuklikda kislota muxit darajasi oshadi. Buni DF buyicha ftalazol mikdorini aniklash misolida, kuyidagi kimyoviy tenglamalar buyicha ifodalash mumkin.

Asos xossaga ega erituvchilar ishtirokida kuchsiz organik kislota va shu xossadagi boshka moddalarni titrlashda indikator sifatida kupincha timol kuki yoki bromtimol kukining dimetilformamiddagi eritmasi ishlatiladi va titrlash suyuklik kuk rangga kirgunicha olib boriladi. Davlat farmakopeyasi asos xossaga ega erituvchilar ishtirokida barbiturat gurux preparatlaridan benzonal, feno-barbitalni, sulfanilamid preparatlaridan ftalazolni aniklashni tavsiya kiladi.