67.Давлатнинг асосий белгилари
|
Давлат ҳодисасини ифодалашда унинг белгилари муҳим аҳамият
касб этади. Давлатнинг асосий белгилари қуйидагилар ҳисобланади: аҳолининг ҳудудий асосга кўра бирлашганлиги. Ҳозирги замон юридик фанида давлат ҳудуди деганда муайян давлатнинг суверенитети татбиқ этиладиган доира назарда тутилади. Давлат ҳудуди ўз ичига қуруқлик, сув, ер ости ва ҳаво маконларини қамраб олади. Бундан ташқари, давлат назариясида фактик ва юрисдикцион ҳудудлар ҳақида ҳам сўз боради. махсус бошқарув аппаратининг мавжудлиги. Давлат ўз олдига қўйган мақсадга эришиш, вазифа ва функцияларини амалга ошириш ҳамда жамият устидан бошқарувни ташкил этиш учун мураккаб механизмга эга бўлади. Махсус тарзда ташкил этилган ушбу давлат механизмининг самарали фаолият юритиши учун алоҳида кишилар гуруҳи, яъни давлат хизматчилари бўлиши тақозо этилади. Ушбу шахсларнинг асосий вазифаси жамият устидан бошқарувни амалга ошириш ҳисобланади. Жамият сиёсий тизимининг бошқа тузилмаларидан фарқли ўлароқ фақат давлатгина қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимиятига эга бўлади; ҳуқуқ тизимининг мавжудлиги. Ҳуқуқсиз давлат мавжуд бўла олмайди. Ҳуқуқ давлат ҳокимиятини юридик жиҳатдан расмийлаштиради ва шу билан уни легитим, яъни қонуний қилиб қўяди. Давлат ўз функцияларини ҳуқуқий шаклларда амалга оширади. Ҳуқуқ давлат ва давлат ҳокимияти фаолиятини қонунийлик доирасига олиб киради, уларни аниқ ҳуқуқий тартибга бўйсундиради; солиқ тизимига эгалиги. Фақатгина давлат аҳолидан расмий тартибда солиқ йиғиш ҳуқуқига эга. Давлат ҳудудида яшаётган барча шахслар давлат бюджетига мажбурий тартибда қонунчиликда белгиланган солиқларни тўлаб боради. Солиқлардан ташқари давлат фойдасига бошқа йиғимлар ва давлат божлари ҳам ундирилиши мумкин. Улар ёрдамида давлатнинг фаолият юритиши учун зарур бўлган моддий-молиявий база шакллантирилади. Ушбу моддий база асосида давлат органлари фаолияти молиялаштирилади ҳамда иқтисодиёт, табиатни муҳофаза қилиш, таълим, соғлиқни сақлаш ва бошқа ижтимоий соҳалар бўйича давлат дастурларининг амалга оширилиши таъминланади; суверенитетга эгалиги. Давлат ҳокимиятининг хусусияти (атрибути) сифатида суверенитет унинг устуворлиги, мустақиллигидан иборат. Яъни давлат суверенитети – маълум бир ҳудудда олий ҳокимиятга эгалик, давлатнинг ички ва ташқи сиёсатдаги тўла мустақиллигидир
|