Nazariya javoblari

62.Davlat hokimiyati va uning o'ziga xos xususiyatlari
Davlat hokimiyati – ijtimoiy hokimiyatning bir turi bo‘lib, davlat- huquqiy tashkilotlar (organlar)da mujassamlashadi va jamiyat ustidan boshqaruvni amalga oshiradi. Davlat va huquq davlat hokimiyatini rasmiylashtiruvchi, amalga oshirilishini ta’minlovchi ijtimoiy institutlardir. Муайян ҳодиса сифатида ҳокимият қуйидаги белгиларга эга: 1. Ҳокимият ижтимоий ҳодиса ҳисобланади. 2. Ҳокимият жамият ривожланишининг барча босқичларига хос бўлган ҳодисадир 3. Ҳокимият фақат ижтимоий муносабатлар доирасидагина амалда бўлади. 4. Ҳокимият муносабатлари икки томонлама кўринишга эга бўлиб, унинг муайян бир субъекти ҳокимият субъекти бўлса, иккинчи томони эса ҳокимиятга бўйсунувчи субъект ҳисобланади. 5. Ҳокимиятнинг энг муҳим белгиларидан бири, бу унинг муайян кучга эгалигидадир. Бундай куч турли хил шаклда бўлиши мумкин, яъни жисмоний куч, ҳарбий куч, авторитет кучи, ишонч, эстетик таъсир ва бошқалар. Ҳокимиятни турли хил мезонлар бўйича таснифлаш мумкин. Хусусан, ижтимоий даражаларига кўра у қуйидагича таснифланади: а) бутун жамият доирасидаги ҳокимият; б) у ёки бу жамоа доирасидаги ҳокимият; в) икки индивид муносабатлари ўртасидаги ҳокимият. Ҳокимият, шунингдек сиёсий ва носиёсий турларга бўлинади. Сиёсий ҳокимиятнинг шакллари сифатида давлат ҳокимияти, муайян сиёсий партиялар ҳокимияти, сиёсий лидерлар ҳокимиятларини кўрсатиб ўтиш мумкин. Ҳокимиятни амалга ошириш усул ва воситаларидан келиб чиқиб, унинг демократик ёки нодемократик шакллари мавжуд.
63.Formatsiyaviy yondashuvga ko’ra davlat tipi	Формациявий ёндашув – давлатларни ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражаси, базис ва устқурмаси, моҳияти, мақсади, вазифалари, функциялари ҳамда фуқаролар (табақалар)нинг сиёсий- ҳуқуқий мақоми мезонига кўра типларга ажратишдир. Ушбу ёндашув вакилларининг (К.Маркс, Ф.Энгельс) фикрича, давлат иқтисодий ва сиёсий жиҳатдан ҳукмрон бўлган табақаларнинг қуйи табақалар устидан зўравонлигини, ҳукмронлигини амалга оширувчи ташкилотидир. Жамиятда формацияларнинг алмашинуви иқтисодий соҳадаги зиддиятлар билан боғлиқ. Ушбу ёндашув вакилларининг фикрича формацияларнинг юзага келиши, ривожланиши ва инқирозга юз тутиши такрорланиб турадиган жараёндир. Формацион ёндашувга кўра инсоният тараққиётида тўрт типдаги давлатлар шаклланиб келган, яъни қулдорлик, феодал, буржуа ва социалистик давлатлар.
64)KAZUS
65. Sivilizatsiyaviy yondashuvga ko’ra davlat tipi	Цивилизациявий ёндашув – бу формациявий ёндашувнинг мезонлари (давлатнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражаси, базис ва устқурмаси, моҳияти, мақсади, вазифалари, функциялари ҳамда фуқаролар (табақалар)нинг сиёсий-ҳуқуқий мақоми) билан бир қаторда кўпроқ халқларнинг маънавий, ахлоқий, диний ва маданий ривожланиш даражасига қараб давлатларни типларга ажратишдир (Еллинек, Кельзен, Коркунов, Крюгер, Тойнби). Инглиз тарихчиси А.Тойнби цивилизацион ёндашувнинг ёрқин намояндаси бўлиб, у цивилизацияни диний, руҳий, маданий ва бошқа белгиларига кўра бирлигини кўрсатувчи жамиятнинг ёпиқ, локал ҳолати деб тушунтирувчи таълимот муаллифи ҳисобланади. Мазкур мезонлар асосида у жаҳон тарихида 20 дан ортиқ цивилизациялар мавжуд бўлганлигини кўрсатиб ўтади. Хусусан, Қадимги Шарқ (Миср, Хитой, Ҳиндистон), Қадимги Афина, Қадимги Рим, ўрта аср давлатлари, ҳозирги замон давлатлари шулар жумласидандир. Давлат ва ҳуқуқ назарияси фанида юқоридаги анъанавий ёндашувлар билан бир қаторда ноанъанавий мезонлар бўйича ҳам давлатлар муайян типларга ажратилади. Хусусан, уларнинг сиёсий режимига кўра демократик ва нодемократик, ҳудудий жойлашувига кўра Осиё, Европа ёки Африка давлатлари, муайян ташкилотга аъзолигига қараб Шанхай ҳамкорлиги, МДҲ, Европа Иттифоқига аъзо бўлган давлатлар кабиларга ҳам таснифлаш мумкин. Шунингдек, бугунги кунда давлатларни ижтимоий-иқтисодий ривожланиш даражасига кўра энг ривожланган, ривожланган ва ривожланаётган давлатларга ажратиш ҳам кенг тарқалган.