Nazariy savollar. Bir qancha jinoyat sodir etish va uning ahamiyatini muhokama eting

11-KAZUS
2015 yil 4 sentyabrdan hozirga qadar (2020 yil oktyabrga) “Nor” paxta tozalash” AJ da tayyor mahsulotlarni etkazib berishni tashkil etish va logistika bo‘limi boshlig‘i lavozimida ishlab kelgan M ismli shaxs, zimmasiga tayyor mahsulot omborida mavjud bo‘lgan momiq paxta mahsulotlari va boshqa moddiy qiymatliklarni but va soz holatda saqlanishini ta’minlash vazifasi yuklatilganiga qaramasdan 2015-yil 9-noyabr kuni zimmasidagi “B” tipdagi o‘rta sinfi bo‘yicha 21 dona 3.817 kilogramm, har bir kilogrammi 1.525 so‘m 66 tiyindan jami 5.823.444 so‘mlik, “B” tipdagi iflos sinfi bo‘yicha 99 dona 18.118 kilogramm, har bir kilogrammi 1.179 so‘m 22 tiyindan jami 31.365.453 so‘mlik jami 37.188.897 so‘mlik momiq (kip) mahsulotlarini fuqaro B ga 18.000.000 so‘mga hech qanday shartnomasiz sotib yuborib, pul mablag‘larini o‘zining shaxsiy manfaatlariga sarflagan.
Bundan tashqari, M o‘zining 2015 yil 9 noyabrdagi 318-sonli “Tovar-transport yuk xati” ni soxtalashtirib, yuk xatida 120 dona sof og‘irligi 21.726 kilogramm bo‘lgan kip mahsulotlarini “Kosonsoy ko‘zi ojizlar ishlab chiqarish” MChJga yuborilganini aks ettirib, nakladnoyning “Chiqarishga ruxsat berildi”, “Bosh (katta) buxgalter”, “Yuk chiqarildi”, “Yukni jo‘natish uchun qabul qildim Berdiyev A”, “Yukni olindi Raxmatov B” - degan qatoridagi imzolarni boshqa shaxslar nomidan o‘zi yopishtirib qo‘yib, o‘zida bo‘lgan “DEVONXONA” - deb ko‘rsatilgan muhrni bosib, jinoiy hatti-harakatlariga qonuniy tus berishga harakat qilgan.
Kazus bo‘yicha savollar:

1. 
   M ismli shaxs tomonidan sodir qilingan qilmish tarkibini tahlil qilib, qilmishni tahlil qiling.
   
2. 
   Jinoyat subyektiga xos bo`lgan barcha zaruriy va fakultativ belgilarni tahlil qiling.
   
3. 
   M ismli shaxs tomonidan sodir qilingan qilmishdagi og‘irlashtiruvchi va yengillashtiruvchi holatlarni tahlil qiling.
   
4. 
   M ismli shaxs tomonidan sodir qilingan qilmish uchun javobgarlikka tortish va JK maxsus qismi moddasi sanksiyasi doirasida jazo tayinlash asoslarini muhokama qiling.
   

Казусга тўхталиб ўтадиган бўлсам, ушбу вазиятда М исмли шахс томонидан бир неча жиноят содир этиш аломатлари мавжуд эканлигин кўришимиз мукин бўлади. Бу ҳолатларни ЖК нинг 166-моддаси 1-қисми г банди билан ва 228-модданинг 1-қисмлари билан жиноятлар мажмуи сифатида квалификация керак бўлади.

Бевосита казусдаги ҳолат бўйича жиноят таркибини таҳлил қиладиган бўлсак, жиноят таркиби қўйидаги элементлардан иборат:

1. 
   Объект
   
2. 
   Объектив томон
   
3. 
   Субъект
   
4. 
   Субъектив томон
   

Жиноят объекти жиноят кодексининг 2-моддасининг асосларига кўра барча ижтимоий муносабатлар (шахс, унинг ҳуқуқ ва эркинликлари, мулк ҳуқуқи, жамият ва давлат манфаатлари, табиий муҳит, тинчлик) бўлиши мумкин.
Объектнинг ўзи ҳам 3 турга бўлинади:

1. 
   Умумий объект (жиноят қонуни билан қўриқланадиган барча ижтимоий муносабатлар)
   
2. 
   Махсус объект (ўзининг ижтимоий-сиёсий ва иқтисодий асосларига кўра бир-бирига ўхшаш ёки яқин бўлган ижтимоий муносабатлар)
   
3. 
   Бевосита объект (бевосита тажовуз қаратилган ижтимоий муносабат)
   

Казусдаги ҳолатда умумий объект бу иқтисодий соҳадаги ҳаркатларни тартибгасолишга оид ижтимоий муносабат. Махсус объекти ўзгалар мулкини талон-тарож қилиш билан боғлиқ ижтимоий муносабат. Бевосита асосий объект айбдор томонидан эгалланган ёки унинг тасарруфида бўлган мулкка нисбатан мулк ҳуқуқи ҳисобланади. (167-модда)