Nazariy o‟quv mashg‟ulotining o‟qitish texnologiyasi

Konstitutsiya shakllari 
Konstitutsiya shakli deganda, konstitutsiyaning mohiyatini shakllantirish, ifodalash 
hamda  namoyon  etish  vositasi  tushuniladi.  Bu  ta‘rif,  bir  tomondan, 
konstitutsiyaning  ichki  shaklini,  ya‘ni  mazmunining  ichki  tashkiliy  tuzilishini 
(strukturasini)  aks  ettiradi;  ikkinchi  tomondan,  konstitutsiyaning  tashqi 
ifodalanishini anglatadi
4
. 
Konstitutsiyalarning  ichki  tuzilishi  (strukturasi)  xususida  so‘z  yuritilarkan,  albatta 
kodifikatsiyalangan,  oliy  yuridik  kuchga  ega  bo‘lgan  barcha  normalarni  qamrab 
olgan yaxlit va yagona yozilgan konstitutsiya nazarda tutiladi. Uning ichki tuzilishi 
asosan  andozaviy  ko‘rinishga  ega:  avval  Muqaddima,  Asosiy  qism  va  xulosadan 
iborat bo‘ladi. Muqaddimada odatda konstitutsiya maqsadlari bayon qilinadi, uning 
yuzaga  kelishining  tarixiy  shart-sharoitlari  tavsiflab  beriladi,  ba‘zan  esa  huquqlar 
va erkinliklar yohud davlat siyosatining rahbariy ibtidolari e‘lon qilinadi.  
 O‘zbekiston Respublikasining amaldagi Konstitutsiyasi tuzilishi uning mazmuniga 
to‘la muvofiq bo‘lib, shaxs, jamiyat va davlat oddida turgan vazifalarni samarali hal 
                                           
3
 И.А.Каримов. Баркамол авлод орзуси. Тошкент, 1999 йил, 32 бет. 
4
 Таджиханов У ва бошқалар. Ўзбекистон Республикасининг конституциявий ҳуқуқи: Юридик олий ўқув 
юртлари учун дарслик/ У. Таджиханов, Х. Одилқориев, А.Саидов. Масъул муҳаррир акад. Ш.З.Ўразаев.-Т: 
Шарқ, 2001.-105б 

---

etishga ko‘mak beradi. Mamlakatimiz Konstitutsiyasi muqaddima, 6 bo‘lim, 26 bob 
va 128 -moddadan iborat. 
Muqaddima  qisqa  bo‘lib,  ko‘tarinki  ruhda  yozilgan.  Unda:  konstitutsiyani  xalq, 
ya‘ni davlat hokimiyatining haqiqiy sohibi qabul qiladi va unda o‘z irodasini ifoda 
etadi.  Agar  birinchi  bo‘lim  konstitutsiyaviy  tuzumning  asosiy  printsiplari 
yig‘indisidan iborat bo‘lsa, ikkinchi bo‘lim inson huquqlari to‘g‘risidagi normalar 
mavjud. 
 Respublika Konstitutsiyasining Inson va fuqaroning asosiy  huquqlari, erkinliklari 
va burchlari to‘g‘risidagi bo‘limi keng berilishi konstitutsiyaning mohiyatidan kelib 
chiqadi. ―shaxs-jamiyat-davlat‖ munosabatlarni tartibga solinishi konstitutsiyaning 
tub mohiyatini tashkil etadi. Bunda shaxs omili  birinchi  o‘rinda qo‘yilgan. 
 Uchinchi bo‘limda esa Jamiyat  va shaxs munosabatlari tartibga solinib, fuqarolik 
jamiyatining  an‘analarini  tiklash,  ijtimoiy  uyushmalar  va  munosabatlarni  huquqiy 
jihatdan  tartibga  solib,  ularning  rivojlanishini  ta‘minlashga    qaratilgavn  normalar 
mavjud. 
To‘rtinchi  bo‘lim  ma‘muriy  hududiy  va  davlat  tuzilishiga  bag‘ishlangan.  Unda 
Qoraqalpog‘iston Respublikasi haqida alohida bob bor. 
Beshinchi  bo‘limda    Davlat  hokimiyatini  tashkil  etilishi  deb  nomlanib,  unda   
O‘zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi,  Prezidentning  huquqiy  maqomi,  ijro 
hokimiyatini,  mahalliy  davlat  organlari,  sud  hokimiyatining  huquqiy  maqomlari  
ko‘rsatib  o‘tilgan. Oltinchi bo‘lim Konstitutsiyaga o‘zgartirish kiritish tartibini o‘z 
ichiga oladi.