Nazariy o‟quv mashg‟ulotining o‟qitish texnologiyasi

  Konstitutsiyalarning funktsiyalari. 
Butun  dunyo  miqyosida olsak har qanday  Konstitutsiya  ijtimoiy  hayotning barcha 
sohalariga bevosita ta‘sir ko‘rsatib, asosan uchta funktsiyani amalga oshiradi. 
1. 
Yuridik funktsiyasi –  Konstitutsiya o‘z mohiyat mazmuniga ko‘ra  
yuridik  hujjat  sanalib,  huquqning  asosiy  manbaidir.  Konstitutsiyalarning  yuridik 
funktsiyasi quyidagilarda ko‘rinadi: 
- mamlakat huquq tizimining qanday ko‘rinishga ega ekanligini o‘zida ifodalaydi; 
                                           
2
  Ўзбекистон  Республикаси  Конституциясининг  11  йиллигига  бағишланган  ―Ўзбекистон  Республикаси 
Конституцияси –фуқаролик жамияти ва ҳуқуқий давлатни шакллантиришнинг асоси‖ мавзусидаги илмий 
анжуман материллари, ТДЮИ. Тошкент. 2003,  7- бет. 

---

- Konstitutsiyaviy  normalar  ijtimoiy  hayotning  (iqtisoliy,  siyosiy  va  sotsial)  eng 
muhim tomonlarinigina  huquqiy jihatdan tartibga soladi; 
- davlatda qabul qilinadigan barcha normativ huquqiy hujjatlar uchun bosh manbaa 
bo‘lib hisoblanadi. SHuning uchun birorta normativ huquqiy hujjat yuridik kuchiga 
ko‘ra konstitutsiyadan ustun bo‘lolmaydi; 
- Konstitutsiyalar  o‘zining  alohida  muhofaza  choralariga  ega  bo‘lgani  uchun  unga 
zid bo‘lgan har qanday hujjat tegishli tartibda o‘z kuchini yuqotishi shart. 
2. 
Siyosiy  funktsiyasi  –  Konstitutsiya  ayni  vaqtda  o‘ta  muhim  siyosiy 
hujjat sifatida: 
- davlat hokimiyatining tashkil etilishining asoslarini o‘rnatadi; 
- davlat  tomonidan  olib  borilayotgan  ichki  va  tashqi  siyosatning  yo‘nalishlarini 
belgilab beradi; 
- 
Konstitutsiyada  davlatning  siyosiy  maqsadlari  va  funktsiyalari  o‘z 
ifodasini topadi. 
3. 
Mafkuraviy funktsiyasi – Konstitutsiyalar jamiyatning eng asosiy  
ma‘naviy  g‘oyaviy  qadriyatlarini  o‘zida  mustahkamlab,  aholini  bir  yoqadan  bosh 
chiqarishga  ko‘mak  beradi.  Mafkura  har  qanday  jamiyat  hayotida  zarur.  Mafkura 
bo‘lmasa  odam,  jamiyat,  davlat  o‘z  yo‘lini  yo‘qotishi  muqarrar.  Ikkinchidan,  
qaerdaki  mafkurviy  bo‘shliq  vujudga  kelsa,  o‘sha  yerda  begona  mafkura 
hukmronlik  qilishi  ham  tayin.  Buning  isboti    uchun  hoh  tarixdan,  hoh 
zamonamizdan ko‘plab misollar keltirish mumkin.
3
  Konstitutsiyalarda  mafkuraviy 
g‘oyalarni aks etishi jamiyat taraqqiyotining maqsad va vazifalaridan kelib chiqadi. 
Har qanday Konstitutsiya u yoki, bu ko‘rinishda  biror bir mafkuraga tayanadi. Bu 
narsa Konstitutsiyalar qabul qilingan paytdagi jamiyatning ijtimoiy-siyosiy holatiga 
ham bog‘liq. Masalan, biror bir davlat mustamlakachilikdan mustaqil davlat sifatida 
tashkil topgan bo‘lsa, uning Konstitutsiyasida albatta milliylik, istiqlol g‘oyalari aks 
etadi.