Nazariy fizika kursi

4 . 10-rasm.
A tom lararo
potensiai,
rQ
— tu rg‘un
m uvozanat
nuqtasi.
107

---

H a r bir a t o m n i n g ra d iu s-v ek to ri r j= r j
0
+ d u k o 'r in is h d a olinsin, bu
y erd a 
ra0 
— 
a
a t o m n i n g m u v o z a n a t h o la ti, d ; esa m u v o z a n a t d a n
chetlashish vektori. T ash q i m a y d o n d a boVlmagan sistem aning inersiya 
m arkazi o 'z - o 'z i d a n o 'z garishi m u m k in em a s, s h u n in g u c h u n
R = I > „ r, = 5 > „ r „ o = const. 
(4.131)
a 
о
D e m a k ,
b
d , = ° 
(4.132)
bo'lishi kerak.
2. 
M o le k u la n in g b u tu n lik c h a aylanishini chiqarib tashlash u c h u n
u n in g to 'l i q h a ra k a t m iq d o ri m o m e n t in i nolga tenglashtirishi kerak. 
K ichik te b ra n is h la r h a q id a gap k e ta y o tg a n in i hisobga olib birin ch i 
tartibli kichik so n la r yaqinlashuvida
M = X
[r„ 
V „
] = £
ma
[r„
0
d„ ] = 
7
: L
k o d „ ] = 0. 
(4.133)
a 
a 
a
deb olish m u m k in . H osila ostidagi kattalik o 'z g a rm a s songa teng, da 
larning nolga teng b o 'lg a n id a h a m u o 's h a son bo'lishi kerak b o 'lg a n i 
uch u n
1 > Д Г,,<А ] = 0 
(4.134)
a
deb olish kerak.
Olingan shu ikkita te n g la m a la r sistem asini yechib n o rm a l ko o r- 
dinatlarn i topish m u m k in . T eb ra n ish la rg a m o s keluvchi erkinlik d a r a ­
jalari sonini, y a ’ni, m ustaqil te b ra n ish la r s onini topaylik. 
n
ta a t o m d a n
iborat m o le kulaning 3