Nazariy fizika kursi

um
я
a
291

---

elektronlar bilan almashuvi imkoniyati bo‘ lmaydi, chunki bunday 
almashuv natijasida spinlari bir-biriga parallel b oigan ikkita elektron 
vujudga kelishi ta’ qiqlangan. Shuning uchun vodorod molekulasi va 
vodorod atomi orasida faqat parallel spinlarga ega bo‘ lgan elektronlar 
o ‘ zaro almashuvi mumkin.
Lekin yuqoridagi vodorod molekulasini nazariyasidan k o‘rinib 
turibdiki, bunday almashuv itarishish kuchlaming pay do bo‘ lishiga olib 
keladi. Demak, vodorod molekulasi bilan vodorod atomi o ‘rtasida ular 
o ‘ zaro yaqinlashganda itarish kuchi vujudga keladi va shuning uchun 
o ‘ sha vodorod atomidan tashkil topgan vodorod molekulasi vujudga 
kelishi mumkin emas. Yuqorida keltirilgan sababga binoan kovalent 
bog‘ lanish kuchlaming to‘yinish xususiyati belgilanadi.
1. Parageliy va ortogeliy holatlari orasidagi farqlarni izohlab 
bering.
2. O ’zaro ta ’sir almashuv energiyasining fizik m a ’nosini aytib 
bering.
3. Ionli va kovalent bog'lanishlarning asosiy farqlarini ko'rsatib 
bering.
4. 
Vodorod molekulasining tuzilishini izohlab bering.
5. Masala. Geliy atomi va geliysimon ionlarda elektronlarning 
o'za ro ta ’sir energiyasini g ’alayon sifatida qarab, ularning 
asosiy holat energiyasini aniqlang.
Yechish. G'alayonlanish nazariyasidan foydalangan holda geliy 
atomining asosiy holatdagi masalasini yechish mumkin. (9.1) dan geliy 
atomidagi elektronlarning о ‘zaro ta’sir potentsial energiyasi та lum:
Ushbu potentsial 
energiyaga 
mos