Navoiy davlat pedagogika instituti «Tasdiqlayman»

Sunna bosqichining mohiyati. Shariat va islom axloqi. Mintaqa ma’naviyatida Rasululloh ibrati.

Musulmon huquqi - shariat va fiqh asoslarini shakllantirish ham shu davrdan boshlandi. Imom A’zam - Abu Hanifaning yaqin shogirdlari Imom Abu Yusuf Ansoriy (731-804) va Imomi Muhammad ash-Shaybon (749-805) bu sohada asoschi bo’ldilar. Imom Abu YUsuf islom dunyosining birinchi qoziulquzzoti (qozilar qozisi - bosh qozi) qilib tayinlandi. Imom Muhammadning «Al-Mabsut» (yoki «Kitob al-asl fil-furu» - «Juz’iy masalalarning asoslari»), «Kitob al-jome’-al-kabir», «Kitob al-jome’ as-sag`ir» kabi asarlari bu sohada yaratilgan keyingi barcha ishlarga dasturulamal vazifasini o’tadi. Sunna bosqichining ikkinchi ulug` muvaffaqiyati islom axloqining mintaqada puxta shakllanuvidir. Payg`ambarimiz hadislarining eng muhim va salmoqli qismi kishilarda yuksak insoniy fazilatlarni shakllantirishga qaratilgan. Undagi ota-onaga munosabat, ilmga munosabat, sabr-bardosh, shukronalikka da’vat, o’zaro mehr, inoqlik, mehmondo’stlik, yetimparvarlik, vafo va sadoqat, mehnatsevarlik va halol luqmani sharaflash, kamtarlik, kamsuqumlik, samimiyat va rostgo’ylik xislatlarining birinchi o’ringa qo’yilishi insoniyat uchun bebaho ma’naviy qadriyatlar silsilasini tashkil etadi. Qolaversa, islom axloqi ma’naviy qadriyatlarning tasodifiy to’plami emas, balki munazzam va mukammal bir tizim holiga keltirilgani bo’lib, albatta, bunda buyuk muhaddislar, birinchi navbatda, yurtdoshimiz Imom Buxoriyning xizmatlari beqiyosdir.

Ibrat ma’rifati- milliy ma’naviyatimizga xos ma’ri-fat yo’llaridan biri, el-yurt ehtiromiga sazovor ulug` bir insonning yashash tarzi, e’tiborga loyiq xatti harakatlaridan namuna olib, hayotda ularga rioya qilish. Jumladan, islom ma’naviyati-da payg`ambarimiz Muhammad (sav) ibratlari yetakchi ahamiyatga egadir. SHu bilan birga ibrat ma’rifatini ko’r-ko’rona taqliddan farq qilish juda muhim.

Payg`ambarimiz sunnatlarining ibratli o’rinlari nihoyatda ko’p. Misol tariqasida u zotning ahli ayolga munosabatiga e’tibor beraylik. Ibn Umar