Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti “milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi” kafedrasi

 
 
 

---

153 
3-SHO’BA 
JAMIYATDA 
SOG’LOM 
DUNYOQARASH 
VA 
BUNYODKORLIKNI 
TA’MINLASHDA OILA-TA’LIM-MAHALLA UZVIYLIGINI AMALGA OSHIRISH 
MASALALARI
 
*** 
TALABALARNI IJTIMOIY FAOL SHAXS QILIB SHAKLLANTIRISH 
MUAMMOSINING HOZIRGI AHVOLI VA UN TAKOMILLASHTIRISH 
MASALALARI
 
Alqarov Idris Shodievich
. 
 O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta 
 maxsus ta’lim vazirligining тa’lim
texnologiyalari, o‘quv reja va dasturlarini 
 ishlab chiqish bo‘limi bosh mutaxassisi. 
Fizika-matematika fanlari nomzodi 
 
Talabalarni ma’naviy rivojlantirish mexanizmining maqsadi ma’naviyatli, ma’rifatli 
barkamol, ijtimoiy faol shaxs qilib shakllantirish uchun mas’ul bo‘lgan oliy ta’lim 
muassasalari faoliyatining shakllari, metodlari va mazmunini belgilash, talabalari sog‘ligini 
mustahkamlash, talabalar o‘rtasida sog‘lom muhit yaratish, professor-o‘qituvchi va talaba 
o‘rtasida sog‘lom muloqotni yo‘lga qo‘yish kabi jarayonlarni amalga oshirishdan iboratdir. 
Shunday ekan bu jarayonni amalga oshirish uchun ma’lum bir mexanizmni amalga oshirish 
ta’lab etiladi. 
Bu borada har qanday ishni amalga oshirish uchun ushbu jarayonni samarali tashkil 
etishda mexanizm, rejasi va yo‘l xaritasini tuzib olishdan boshlash lozim.
 
Demak, oliy ta’lim 
muassasalari tarbiya jarayonini yo‘lga qo‘yishda yoshlarda ma’naviy-axloqiy sifatlarni 
rivojlantirish hamda sog‘lom muhitni shakllantirish ishlarini takomillashtirishda qator hal 
etilishi lozim bo‘lgan muammolar mavjud: 
- talaba-yoshlarning madaniy, odob-axloq qadriyatlariga oid bilimlarning sayozligi, 
shuningdek ularning tarbiyasi talab darajasida yo‘lga qo‘yilmaganligi; 
- professor-o‘qituvchilar tarkibining yetarli malakaga hamda pedagogik mahoratga ega 
emasligi; 
- ta’lim jarayonini yo‘lga qo‘yishda ayrim nuqsonlarga yo‘l qo‘yilayotganligi; 
- talabalar o‘rtasida tashkillashtirilayotgan ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarning yetarlicha 
samaradorligi ta’minlanmayotganligi; 
- ilmiy-metodik qo‘llanmalar bilan yetarli darajada ta’minlanmaganligi; 
- har xil tadbirlarni tashkilashtirishga tizimli yondoshuvning ishlab chiqilmaganligi kabi 
omillarni hal etish talab etiladi. Ushbu muammolarni samarali bartaraf etish mexanizmini 
ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish dolzarb vazifa sifatida belgilanmoqda. 
Shunday ekan ushbu tizimni yaratish va amalyotga joriy etish maqsadida quyidagi 
mexanizmi va yo‘llarini yaratish talab etiladi:
- ta’lim va tarbiyaning uzviyligini ta’minlash; 
- auditoriyada dars jarayonida, auditoriyadan tashqari ta’lim muassasasida va ta’lim 
muassasasidan tashqarida, mahallada talabalar ta’lim va tarbiyani uyg‘unligini ta’minlash; 
- talabalar ma’naviyatini bosqichma-bosqich shakllantirish mexanizmini yaratish va 
amaliyotga joriy etish talab etiladi. 
Barkamol, ijtimoiy faol shaxs sifatlarini shakllantirishda:

---

154 
- intelektuallik (bilimdonlik)ni; 
- Vatanparvarlikni 
- xulq, odobini; 
- huquqiy madaniyatni; 
- estetik (nafosat) tarbiyalanganligini; 
- mustaqil fikrlovchi ijodkor shaxsni; 
- akademik harakatchanligi (mobilnost)ni kabi sifat ko‘rsatkichlarini shakllantirish talab 
etiladi.
Ushbu muammolarni hal etish va tegishli sifatlarini shakllantirish samaradorligini oshirish 
uchun oliy ta’limi tizimida talabalarni ijtimoiy faol shaxs qilib shakllantirish mexanizmi va 
yo‘llari (konsepsiyasi)ni ishlab chiqish va amaliyotga tadbiq etish talab etiladi. 
 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 3 maydagi PQ-4307-son qarori [1] 
ijrosini ta’minlash, shuningdek, yoshlarni mustaqil hayotga dunyoqarashi keng, faol fuqarolar 
etib tarbiyalash maqsadida Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 31 dekabrdagi 1059-son qarori 
[2] bilan “Uzluksiz ma’naviy tarbiya konsepsiya”sining 7-bandida: Ushbu maqsadga 
erishish, uni amalda ro‘yobga chiqarish uchun quyilgan vazifalarni amalga oshirish tala 
b etiladi. 
Ushbu vazifalarni amalga oshirish hamda takomillashtirish uchunushbu jarayonni amalga 
oshirish konsepsiyasini va mexanizmini ishlab chiqish va uni amalga oshirish samarali 
yo‘llarini izlab topish lozim.
Ushbu konsepsiyani ishlab chiqishda