Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti “milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi” kafedrasi

Адабиётлар: 
1.
И.Каримов. Юксак маънавият – енгилмас куч. Т.: Маънавият, 2008. 
MILLIY G`OYANI YOSHLAR ONGI VA QALBIGA SINGDIRISHDA OILANING 
O`RNI 
Karimova Rano Malikovna 
Navoiy Davlat pedagogika
instituti, katta o’qituvchi 
 
XXI asrni axborot asri, axborot texnologiyalari asri deb atash ommalishib bormoqda. 
Chunki insonning ongi va tafakkuri mahsuli bo`lgan texnika vositasida jadal sur`atlarda 
tarqalayotgan informatsiya insonning istaklarini, didini o`zgartirishga, fikriga ta`sir qilishi 
mumkin. Shu o`rinda nima uchun milliy g`oyani inson ongi va qalbiga singdirish zarur va 
muhim? – degan savol tug`iladi. Shu savolga hamohang holatda yana bir savol paydo bo`ladi. 
Milliy g`oya targ`ibotiga kimlar va qanday tashkilotlar mas`ul? – degan savoldir. 
Tabiiyki, insonga dastlabki ta`sir ko`rsatuvchi muhit deb, oilani – ya`ni ota-ona, aka-uka, 
opa-singil, qarindosh-urug`larni, qo`ni-qo`shnilarni; bolalar bog`chasida – tarbiyachini, 
maktabda esa ustoz va murabbiylarni hamda bola bilan do`st bo`lgan o`rtog`larni 
hisoblashimiz mumkin. Bulardan insonga eng ko`p o`z ta`sirini o`tkaza oladigan bu “mehr 
qo`rg`oni hisoblangan oila”dir. Chunki shaxs – jamiyatning asosiy bo`g`ini bo`lgan oilada 
shakllanadi va kamol topadi. Shuning uchun ham oila zimmasiga kelajak avlodni har 
tomonlama barkamol qilib tarbiyalash vazifasi yuklatilgan. Bola oiladagi muhit: ota-onaning 
bir-biriga munosabatidan, oiladagi ilmiy dunyoqarash va urf-odatlardan, aka-ukalarning 
o`zaro munosabatidan o`ziga andoza olib o`sadi. Boladagi yuksak insoniy tuyg`ular: 
ma`naviyat, salohiyat, aql-zakovat, kattaga hurmat, mehr-muruvvat, qadr-qimmat oila 
bag`rida tarkib topadi. 
O’zbekiston Respublikasi Prezidenti «Odam baxtliman deyishga qanchalik haqqi bor? 
Agar oilang bilan sen baxtli bo’lsang, baxtliman deyishga haqqing bor. Faqat oilam emas, 
xalqim baxtli bo’lsa men o’zimni baxtli deb bilaman», — deya ta’kidladi. 
O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida ham oilaga katta e`tibor berilgan va uning 
farzand uchun qanchalik yuksak ahamiyat kasb etishi alohida uqtirib o`tilgan. Jumladan, oila 
yosh 
avlodni 
tarbiyalashda, 
jamiyatning 
iqtisodiy 
va 
ijtimoiy 
taraqqiyotini 
ta`minlashda,demografik jarayonlarni yaxshilashda muhim ahamiyat kasb etadi. Insonlarning 

---

165 
mehnatga, ma`naviy va madaniy boyliklarga munosabatining asoslari oilada shakllanadi. 
Jamiyat mustahkam, ma`naviy va axloqiy jihatdan sog`lom oila bo`lishdan g`oyat 
manfaatdordir. 
Milliy g`oyamizni farzandlarimizga singdirishimizda ketma-ketlik, bosqichma-bosqich, 
me`yoriylik va shaxsiy ibrat masalalariga alohida e`tibor qaratilishi zarur deb hisoblayman. 
Targ`ibotni ketma-ketlikda olib borish deganda oila, bog`cha, maktab, mahalla, litsey, oliy 
o`quv yurti, korxona va tashkilotlarda inson kamolotiga xizmat qiladigan qadriyatlarni 
singdirish maqsad qilib qo`yilishi lozim. 
Targ`ibot va tashviqotni bosqichma-bosqich olib borishda bolalarning yoshini, 
dunyoqarashini, bilimini, ma`lumotini, uning ruhiyatini hisobga olib aniq belgilangan reja 
bilan amalga oshiriladi. 
Yana bir diqqatimizni o`ziga qaratadigan tamoyil bu – me`yoriylikdir. Har qanday 
targ`ibotda me`yor bo`lgani ma`qul. 
Milliy g`oyani singdirishda muvaffaqiyatni ta`minlaydigan yana bir omil bu – shaxsiy 
ibratdir. Oilada ota-onaning, bog`chada murabbiyning, maktabda ustozning shaxsiy namunasi 
juda katta ahamiyat kasb etadi. 
Insonni komillikka eltuvchi sifatlarning poydevori oiladan boshlanadi. O`z davrida Abu 
Ali Ibn Sino inson tarbiyasining asosiy makoni oila ekanligini, buning o`rnini boshqa hech 
qanday sharoit bosa olmasligini bashorat qilgan edi. Ibn Sino g`oyasining bugun uchun ham 
hayotiyligi shundaki, ko`z ochib yorug` dunyoni ko`rgach, bola ona siynasining o`ziga 
kamolot beshigi deb his etadi, uning og`ushida orom ola boshlaydi, kunlarni oylarga, oylarni 
yillarga ulab ulg`ayaveradi. 
O`zbek oilalarida qadimdan ota-onani hurmat qilish, ularni e`zozlash kabi odatlar bor. Ota-
ona farzandidan hech narsani ayamaydigan, unga hamisha suyanchiq bo`ladigan buyuk 
zotdir. Ota-onani qadrlash, ularga hamisha mehr ko`rsatish, ularning duolarini olib yashash 
bolalarning farzandlik burchidir. 
Oilada farzandning tarbiyasida xalqimizning boy ma`naviy merosidan foydalanish juda 
katta samara beradi. Bolaga yoshligidan o`zbek xalq og`zaki ijodi namunalarini hikoya qilib 
berish yaxshi natija beradi. O`zbek xalq ertaklari bolani yoshligidanoq jasurlikka, to`g`ri 
so`zlikka, mehr-muruvvatlikka o`rgatadi. Bola kattaroq bo`lganda Yusuf Xos Xojib, Ahmad 
Yassaviy, Alisher Navoiy, Amir Temur, Bobur, Fitrat, Cho`lpon, Abdulla Avloniy, Abdulla 
Qodiriy asarlaridan foydalanilsa, uning qalbi, ruhiy dunyosi ma`naviy boyib boradi. 
Oilaning ko`rki ham, totuvligi ham eru xotinning ota-onalik mahoratiga, musaffo qalbiyu, 
yuksak hayosiga, qaynoq mehr-muhabbatiga bog`liqdir. 
Milliy g`oyani yoshlarimiz ongi va qalbiga singdirishda ma`naviy qadriyatlarimizga 
suyanishimiz zarur. Chunki biz boy ma`naviy merosimizdan unumli foydanganimizdagina 
yoshlarimizni yuksak ma`naviyatli, barkamol avlod qilib tarbiyalay olishimiz mumkin. 
Sog`lom avlod kelajagimiz ustuni hisoblanar ekan, sog`lom avlodni ma`naviy-axloqiy 
jihatdan yetuk oilagina bera oladi.