Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti “milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi” kafedrasi

 
 
 
126
Xoliqov A.A. “Pedagogik mahorat”. Toshkent. 2011. 23 – bet. 

---

140 
YOSHLARDA MAFKURAVIY IMMUNITETNI MUSTAHKAMLASHDA MILLIY 
MUZEYLARNING O’RNI 
 
Shirinova Firuza Inoyatovna
NavDPI katta o’qituvchi 
 
Mustaqil O’zbekiston jahoning eng ilg’or mamlakatlari safidan o’rin topdi.
Mustaqillik barqaror rivojlanishi uchun mustaqillik dunyoqarashiga ega bo’lgan, milliy 
iftixor tuyg’usi bilan yo’g’rilgan, hur va erkan fikrlovchi, ayni vaqtda fuqarolik mas’uliyatini 
chuqur his etadigan, milliy va umuminsoniy qadriyatlarni o’z kasb – kori, ijtimoiy muhiti 
talab qiladigan, yosh avlodni ajdodlar tarixi, yuksak ma’naviyati va madaniyati bilan 
yaqindan tanishtirish orqali ularda milliy g’urur his – tuyg’ularini tarbiyalash, vatanparvarlik 
g’oyalarini shakllantirish, mamlakatimiz ijtimoiy – siyosiy hayotidagi dolzarb masalalardan 
biri sanalgan etnodemografik jarayonlarga munosabat bildiri oladigan chuqur bilim va tajriba 
bilan qurollangan yoshlarni tarbiyalashni islohotlarning mazmuni etib belgilab qo’ydi.
Ma’lumki, muzeylar tarixiy xotirani jonlantirish omili hisoblanadi. O’zbekiston 
Respublikasi Prezidentining “Muzeylar faoliyatini tubdan yaxshilash va takomillashtirish 
to’g’risida” gi Farmoni 1998 yil 12 yanvarda qabul qilinib, u mamlakatimiz muzeylari va 
muzey xodimlarining hayotida katta ahamiyat kasb etdi. 2008 yilning sentyabrida qabul 
qilingan “Muzeylar to’g’risida” gi O’zbekiston Respublikasining Qonuni milliy 
muzeylarimiz faoliyatini davlat siyosati darajasiga ko’tarilganidan dalolatdir. Mamlakatimiz 
hududida mavjud bo’lgan muzeylarimiz faoliyatini takomillashtirish, ularda xalqning 
ma’naviy axloqiy kamolotida tutgan o’rnini yanada oshirish maqsadida “O’zbekmuzey” 
jamg’armasi tuzildi. Bugungi kunda mamlakatimiz hududidagi turli muassasalar, korxonalar 
qurilish tashkilotlari, qishloq , jamoa, boshqaruv xo’jaliklari qoshida, shahar, tuman, viloyat 
markazlarida, xalq ta’limi tizimida 1200 dan ortiq muzeylar bo’lib, ular qatorida o’nlab 
yozuvchilar, olimlar, shoirlar, rassomlar, mashhur san’at arbablarining uy muzeylari faoliyat 
ko’rsatmoqda. 
Muzeylar madaniy – ma’rifiy muassasa hisoblanib, uning vazifasi tarixiy hujjatlar, 
madaniy va moddiy ashyolarni to’plash, tabiiy boyliklardan namunalar jamlash, ularni 
o’rganish, tadqiq qilish, ko’rgazmalar tashkil etish barobarida dunyoga tanitish, hamda eng 
asosiysi yoshlarda mafkuraviy immunitetni mustahkamlashga xizmat qilishini ta’minlashdan 
iboratdir. Muzeylar aholining keng tabaqasi o’rtasida madaniy ma’rifiy ishlarni olib borar 
ekan, xalqning tarixiy taraqqiyot davomida erishgan yutuqlari, milliy madaniy odatlari, 
merosini talqin etib, ijtimoiy ehtiyojlarni qondirish, ularni ma’naviy kamolotga yetkazishning 
eng yetakchi vositasi hisoblanadi. Birinchi Preziden I. Karimov ta’kidlaganidek, “Har qanday 
fidoiylik, jasorat erishilgan narsalarni himoya qilishda namoyon bo’ladi, buning uchun esa 
insonda muqaddas biladigan, e’zozlaydigan, jon – jahdi bilan himoya qiladigan teran 
anglagan qadriyatlari, moddiy – ma’naviy, siyosiy mulki bo’lishi kerak.”
127
“O’zbekiston hududida qadimdan shakllangan muzeylar tizimini yanada 
takomillashtirish, ulparni xalqning ma’naviy – axloqiy kamolotida tutgan o’rnini oshirish, 
muzey fondlarida saqlanib kelayotgan xalqimiz boy tarixini, mustaqilligimiz odimlarini aks 
ettiruvchi nodir, noyob eksponatlarni avaylab – asrash, o’rganish, boyitib borish, dunyoga 
olib chiqish, ulardan yoshlarimiz ongida milliy g’urur va iftixor, istiqlol va Vatanga sadoqat 
tuyg’ularini kuchaytirish yo’lida keng foydalanish, muzeylarni zamon talablariga mos yuqori 
malakali mutaxassislar bilan ta’minlash, moddiy texnik bazani mustahkamlab jahon 
127
. Qadr-qimmatim, tayanchim, iftixorimsan, mustaqil O’zbekiston!. T. Ma’naviyat. 2013 yil. B-59. 

---

141 
muzeyshunoslik tajribasini qo’llash, zarur shart shuroitlar yaratish”
128
masalalari muzeylar 
faoliyatini takomillashtirish sari qo’yilgan katta odim hisoblanadi. 
Yurtimiz go’zalligi, boyligi, mo’’jizaviy tabiati, san’ati, nodir asarlari hozirda 
butun dunyoga ma’lum. O’zkamiz asrlar qa’ridan topilgan noyob, nafis san’at asariga 
o’xshaydi. Shuni faxr bitlan aytish joizki, Xalqaro muzeylar Kengashi – IKOM ga 
respublikamizning 62 ta muzeyi a’zo bo’lib kirdi. Ushbu tashkilot 1946 yilda tuzilgan bo’lib, 
BMTning iqtisodiy va ijtimoiy kengashida maslahat maqomiga ega. Tashkilotning Parijdagi 
Bosh qarorgohida YUNESKO – IKOM ma’lumot markazi tashkil etilgan. Tashkilotning 140 
mamlakat bilan faoliyati yo’lga qo’yilgan, shuningdek, 30 ta xalqaro qo’mita doimiy ravishda 
ish olib bormoqda. IKOM Bosh Assambliyasi majlislarida O’zbekiston vakillari muntazam 
ravishda o’z fikr – mulohazalarini bildirib kelishmoqda. O’zbekiston Respublikasi Madaniyat 
va sport ishlari vazirligi, Tashqi ishlar vazirligi, Fanlar akademiyasi Ispaniya - O’zbekiston 
do’stlik jamiyati hamkorligida “Klavixo – Amir Temur” mavzusida xalqaro ko’rgazma 
tashkil etildi, Lyuksemburg Tarix muzeyi va ushbu mamlakat milliy qo’mitasi hamkorlikda 
O’zbekiston arxeologiya ko’rgazmasi o’tkazildi. Bundan tashqari, AQSHning Portlend 
shtatida joylashgan “Intersta” madaniyat markazida “O’zbek milliy amaliy san’ati 
ko’rgazmasi” ninig tashkil etilishi ham milliy muzeylarimizning jahonga yuz tutayotganidan 
dalolatdir. 
Yoshlarda mavkuraviy dunyoqarashini mustahkamlashda muzeylar amaliy vosita 
bo’lib xizmat qiladi. Bugunni ertangi kun bilan chambarchas bog’lab turuvchi ko’prik 
sanalgan muzeylarimiz faoliyatida ham ayrim muammolar yo’q emas. Bugun yoshlar 
oldidagi dolzarb mamalalardan yana biri, muzeylarimiz zahirasini boyitish uchun amaliy 
san’at asarlarini yig’ish, ulardagi nodirlik, noyoblik, xolisiylik, tarixiylik jihatlarini o’rganib 
chiquvchi mutaxassislarni ko’paytirish masalalaridir. Biz ham ajdodlarimiz kabi 
avlodlarimizga munosib meros qoldirmog’imiz darkor. Zero I. Karimov ta’kidlaganidek, 
“Farzandlarimiz kelajak avlodlar bizdan shu o’lkani shu muqaddas zaminni yana ham boy 
kuchli va qudratli holatda qabul qilib olishlari uchun, biz buyuk ajdodlarimizga nisbatan 
qanday minnatdorchilik tuyg’ularini his etayotgan bo’lsak, o’g’il –qizlarimiz, kelajak avlod 
ham bizga nisbatan shunday minnatdorchilik tuyg’ularini his etishlari uchun lozim bo’lgan 
hamma ishni qilish bizning fuqarolik burchimizdir.”
129