Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti «davlat va huquq nazariyasi»

Soliqlarning mavjudligi
. Soliq - davlatning aholidan davlat apparatini saqlash hamda 
aholining kam ta’minlangan qismiga yordam berish uchun zarur bo’lgan moddiy mablag’larning 
undirib olinishidir; 

---

17 

Huquq ijodkorligi
, ya’ni davlat hududida yashovchi barcha kishilar tomonidan ijro etilishi 
umumiy majburiy bo’lgan qonunlar, huquqiy qoidalari ishlab chiqila boshlandi; 

Davlatning eng muhim belgilaridan biri - 
siyosiy hokimiyat
ning mavjudligi.
Ma’lumki ibtidoiy jamiyatda ijtimoiy hokimiyat jamiyat a’zolari o’rtasidagi obro’-e’tiborga, 
ularning izzat-hurmatiga tayanar edi. Siyosiy hokimiyat esa, boshqaruv, majburlash apparatiga, 
kuchga tayanadi. Siyosiy hokimiyat - hokimiyatning eng muhim va murakkab ko’rinishlaridan 
biridir. U orqali muayyan xalq, sinf, guruh, shaxs o’zining xohish-istaklarini amalga oshiradi. 
Siyosiy hokimiyat davlat hokimiyati va boshqa siyosiy tashkilotlardan tashkil topadi.
Har bir davlatning o’z 
aholis
iga ega bo’lishi; 
Davlatning belgilaridan yana biri - umuminsoniy
funksiya 
(vazifa)larni bajarish, ya’ni davlatni 
rivojlantirish, hududni qo’riqlash, jinoyatchilikka qarshi kurashish, umumiy farovonlik maqsadlarini 
amalga oshirish; 
Davlat suvereniteti
, ya’ni davlatning ichki va tashki siyosatni o’tkazishda mustaqilligi; 

Davlatni boshqa davlatlardan farqlab turuvchi 
ramzlar
: nomi, bayrog’i, madhiya, tamg’a, davlat 
tili, oliy hokimiyat organlari, pul birligi, poytaxtiga ega bo’lishi; 

Davlat boshqa ijtimoiy hokimiyatlardan farq qilib, mamlakatning ijtimoiy-siyosiy, xo’jalik va madaniy 
hayotiga rahbarlik qilishi va boshqalar. 
Demak, davlat o’zidan oldin paydo bo’lgan ijtimoiy tashkilotdan quyidagi o’ziga xos belgilari bilan farq 
qilgan: 

davlat fuqarolarning hududiy belgilariga qarab bo’linishi bo’lib, bunday bo’linish 
urug’doshlik tuzumida qon-qarindoshlik aloqalari tufayli bo’lgan. Urug’doshlik ittifoqlari 
buzilgach, fuqarolar o’zlarining ijtimoiy huquq va burchlarini qaysi urug’ va qabilaga 
mansub ekanliklaridan qat’i nazar yashagan joylariga qarab amalga oshira boshlaganlar; 

davlat urug’doshlik tuzumi ijtimoiy tashkilotidan xalqdan ajralgan va unga boshchilik 
qiladigan davlat hokimiyatining mavjudligi bilan farq qiladi. Bunda davlat hokimiyati 
aholidan ajralgan bo’lib, iqtisodiy va siyosiy jihatdan faqat muayyan guruhga sinfga xizmat 
qiladi. Davlat hokimiyati tizimida qurollangan kishilarning maxsus otryadi, armiya, 
politsiya, turma va har xil majbur etish muassasalari mavjud bo’ladi. Davlat hokimiyati 
mamlakat ichida ziddiyat keskinlashgan sari va qo’shni davlatlar kattalashib, aholi son 
jihatidan ko’payib borgan sari kuchayaveradi. 

Davlat ishtirokining saqlash uchun zarur bo’lgan fuqarolardan olinadigan soliqlar va 
to’lovlar mavjud bo’ladi. 

Davlat suvereniteti, ya’ni davlatning o’z hududi oliy hokimiyatga ega bo’ladi va xalqaro 
munosabatlarda mustaqil harakat qiladi. 
Huquqning mavjudligi davlat-huquqsiz yashay olmaydi. Huquq davlatni, davlat hokimiyatini 
yuridik jihatdan mustahkamlaydi.