Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti «davlat va huquq nazariyasi»

“
Davlat inson manfaatlari va 
huquqlari, uning tinch-totuv hayoti va kelajagini tashkil etish va himoyalash kabi ulug’vor 
maqsadlarga xizmat qiluvchi tashkilotdir
”.
1
 
Bugungi kunda huquqshunos, sotsiolog olimlar davlat tushunchasini ta’riflashda turlicha 
yondoshmoqdalar. Ularning ilmiy ishlarida, kitoblarida davlat tushunchasiga yangicha qarash 
vujudga kelgan: 
“
Davlat - suverenitetga, boshqaruvning hamda fuqarolar huquq va erkinliklarini himoya 
qilishning maxsus apparatiga ega bo’lgan, shuningdek, huquq normalari (qoidalari) ni 
yaratishga qodir bo’lgan, ommaviy hokimiyatning siyosiy-hududiy tashkilotidir
”.
2
 
“
Davlat bu - muayyan hududni ishg’ol etgan va yagona hokimiyatga uyushgan xalqdir, davlat 
bu - insonlarning yashash qoidasi shakli
”.
 
 
Davlat bu siyosiy hokimiyat tashkilotidir. U jamiyat rivojlanishining industrlashtirishgacha 
bo’lgan davrida (yangi davrgacha) hukmron sinfning irodasini ifodalagan va himoya qilgan. 
Industrlashtirishdan keyingi davrda esa, davlat hokimiyat tepasida turgan demokratik ko’pchilik va 
xalqning manfaatlarini ifodalagan. 
 
Jamiyatda yashash uchun ilk vujudga kelgan kishilar birgalikda yashashi shart edi. Endi 
hayvoniylikdan odamiylikka o’tyayotgan insonlar tashqaridan ularga keladigan zarbalarni yengish, 
ular bilan kurashish uchun birga yashashga majbur edilar. Zarbalarni qaytarish qurollari, ovqat 
topish muammolari odamlarga osonlikcha yetib kelmagan. Ilk insonlar boshlaridan qanchadan - 
qancha musibatlar o’tkazgan.
Jamiyatda ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlanishi bilan jamiyat boshqaruvining urug’ jamoa 
shakli munosabatlarida jiddiy o’zgarishlar ro’y bera boshladi. Miloddan avvalgi VII-V ming 
yilliklarida jamiyat hayotida yirik mehnat taqsimotlari ro’y berdiki, bu chuqur oqibatlar keltirib 
chiqardi. Mehnat taqsimoti chorvachilik dehqonchilikdan ajralib chiqdi. SHu davrgacha ishlab 
chiqarilgan mahsulotlar qatoriga sut, go’sht, jun, yog’, teri kabi mahsulotlar qo’shildi. 
Dehqonchilikda ham, chorvachilikda ham ixtisoslashishning kuchayib borishi oqibatida mehnat 
unumdorligi oshib bordi. Bu voqea neolit davrida yuz berganligi uchun