Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o

Silindrik proyeksiyaning har xil ko`rinishlari: 
a
-to`g`ri silindrik; 
b
- ko`ndalang silindrik; 
v
-
qiyshiq silindrik. 
v)  Yer  sharining  o`qi  silindrning  o`qiga  to`g`ri  kelmasa,  qiyshiq  yilindrik 
proyeksiya hosil bo`ladi. 
Konusli  proyeksiyalarni
  yasash  uchun  yer  sharini  konus  ichiga    tushirib, 
undagi  meridian  va  parallellarni  uning  sirtiga  o`tkazib  so`ng  tekislikka  yoyiladi. 
Konus o`qi bilan yer aylanish o`qining o`zaro joylanishiga qarab bu proyeksiyalar 
ham 3 xil bo`ladi:  
1)  Agar  konusning  o`qi  yerning  o`qiga  ustma-ust  tushsa,  to`g`ri  konusli 
proyeksiya  hosil  bo`ladi.  Bunda  meridianlar  bir  nuqtadan,  ya’ni  qutbdan 
chiquvchi to`g`ri chiziqlardan, parallellar esa konsentrik aylanalarning yoylaridan 
iborat  bo`ladi.  Bu  proyeksiyalarda  xatosiz  nuqtalar  bo`lmasdan  xatosiz  chiziqlar 
(parallellar)  vujudga  kelib,  alohida  mamlakatlar,  regionlar  va  viloyatlarning 
kartalari tuziladi. 
2)  Agar  konusning  o`qi  Yerning  aylanish  o`qiga  ustma-ust  tushmasdan 
perpendikulyar bo`lsa, ko`ndalang konusli proyeksiya hosil bo`ladi. 
3)  Agar  konusning  o`qi  Yer  o`qiga  ustma-ust  tushmasa  va  perpendikulyar 
bo`lmasa, qiyshiq konusli proyeksiya hosil bo`ladi. 
Deyarlik  hamma  konusli  proyeksiyalarni  kartografik  to`rlarining  o`ziga  xos 
shakllari  bo`ladi.  Meridianlar  bir  nuqtadan  (qutbdan)  chiqadigan  to`g`ri 
chiziqlardan,  parallellar  esa  konsentrik  aylanalarning  yoylaridan  iboratdir. 
Konusli proyeksiyalarda xatoligi yo`q nuqtalar emas, balki xatoligi yo`q chiziqlar 

---

bo`ladi  va  ular  yer  sharini  konus  sirtiga  urinma  yoki  kesuvchi  (sekushiy) 
bo`lishiga bog`liq. Agar Yer shari konus sirtiga urinma bo`lsa xatoligi yo`q chiziq 
bitta bo`lib, undan uzoqlashgan sari xatolik oshib boraveradi. 
 
а 
б