Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o

9-mavzu: Topografik kartalarning mazmuni 
Reja: 
 
1.
 
Topografik kartalarning geografik mazmuni. 
2.
 
Topografik kartalarda gidrografik ob’yektlarining tasvirlanishi. 
3.
 
Topografik kartalarda rel’yefni tasvirlanishi. 
 
Topografik kartalarning geografik mazmuni. 
 
Topografik  kartalarda  yer  yuzasidagi  tafsilotlar  maxsus  shartli  belgilar 
bilan tasvirlanadi. 
 
Shartli  belgilar  o‘z  hususiyatlari  va  vazifalariga  ko‘ra:  konturli,  chiziqli 
masshtabsiz va tushuntirish shartli belgilarga bo‘linadi.  
 
Chiziqli  shartli  belgilar  bilan  karta  masshtabida  konturni  ko‘rsatish 
mumkin  bo‘lgan  ob’yektlar  tasvirlanadi.  Masalan,  o‘rmon,  botqoqlik,  o‘tloq, 
bog‘,  poliz,  qum  va  boshqalar.  Konturlar  biri  ikkinchisidan  farq  qilish  uchun 
konturni ichiga shu ob’ektni shartli belgisi ko‘rsatiladi yoki biror rangga bo‘yab 
tasvirlanadi.  Chiziqli  shartli  belgilarga  daryo,  ko‘l  va  dengizlarni  qirg‘oq 
chiziqlari, siyosiy-telegraf liniyalari va boshqa ob’yektlar kiridi. Konturlarni karta 
masshtabida  ko‘rsatish  mumkin  bo‘lmagan  ob’yektlar  ya’ni  tegirmon,  quduq, 
kilometr stolbalar yakka turgan daraxtlar va boshqalar masshtabsiz shartli belgilar 
bilan ko‘rsatiladi.  
 
Tushuntirish  uchun  ishlatiladigan  shartli  belgilarga  kartadagi  barcha 
raqamlar so‘zlar? (qisqartirilgan va to‘la) kiradi. 

---

 
Topografik  kartalarda  shartli  belgilar  o‘rniga  ranglar  ham  ishlatilib  u 
mazmunan  to‘g‘ri  kelish  kerak.  Masalan,  o‘simlik  massivlari  yashil  buyoq  bilan 
bo‘yaladi. Suv ob’ektlari esa havo rang bilan tasvirlanadi.