Navoiy davlat pedagogika instituti pedagogika va psixologiya kafedrasi psixodiagnostika va eksperimental psixologiya

Gregor Mendel.
Tabiiy tadqiqotchi, ruhoniy va cherkov hodimi Gregor Mendel – irsiylik ta`limoti asoschisi hisoblanadi. XIX asrning oxirida Mendel noxotning gibritlashishi utsida keng tadqiqotlar olib borgan. Mendel birinchi bo’lib, o’z tadqiqotlarida irsiylik haqida ma`lumotlar ola boshlagan, biroq uning ishlarini keyinchalik o’rgangan olimlar fikricha Mendel tadqiqotlaridan olingan natijalar biroz shubhali. Lekin Mendel g`irromlik qilmagan, balki o’zini qoniqtiradigan natijalarni ola boshlashi bilan tadqiqotlarini to’xtatgan.
Zigmunt Freyd.
Freyd ijodiyotining bir necha yillik tadqiqotchisi, ko’pgina ilmiy mukofotlar sovrindori Yudjin Mallouv (Eugene F. Mallove) “Freydning xato va g`irromliklari” (The Faults and Frauds of Freud) nomli kitobida psixoanaliz maktabi asoschisi o’z tadqiqotlari natijalarini fabrikatsiya qilganligini isbotlagan.
Mallouvning fikricha Freydning nazariyasi u vrach sifatida ishlagan olti kishining hayotidan olingan olti prinsipial voqealarga asoslangan. Biroq arxiv ma`lumotlari analizidan ma`lum bo’lishicha mijozlardan biri davolash boshlanganidan uch oy o’tgach, Freyd xizmatlaridan voz kechgan, yana ikki mijozning esa Zigmund Freydga hech qanday aloqasi bo’lmagan. Qolgan uch kishidan faqat bittasigina Freyd bilan o’z ongosti qo’rquvlarini bo’lishgan. Ya`ni nazariya yaratuvchisi o’z fikrlarini faqat bir kishining hikoyalari asosiga qurgan. Mallouvning fikricha Freyd bu ishni bilib turib qilgan, chunki Freyd fikricha psixoanalizni kitoblardan o’qib o’rganib bo’lmaydi, psixoanalizni mutaxassis faqat amaliy faoliyatda kishilar xulqini analiz qilish yo’li bilangina o’rganishi mumkin.
Ernets Gekkel.
Mashhur Germaniyalik biolog va faylasuf Ernets Gekkel Charlz Darvin ta`limoti tarafdori 1866 yilda “bioenergetik qonunni” ochgan. Bu qonunga ko’ra, butun kishilik jamiyati evolYutsiyasi soddalashtirilgan holatda alohida shaxsning individual rivojlanish jarayonida takrorlanadi. Ya`ni inson bolasi o’zining rivojlanish davrida avval baliq keyin er hayvoni va hakazo bosqichlardan o’tadi. Isbot tariqasida Gekkel o’z fikrlariga mos embrionlar suratini ko’rsatgan. G`irromlik uning ishini universitet sudiga olib chiqqan hamkasblari tomonidan aniqlangan. Gekkel kerakli joylarini “qo’shib chizganligini” tan olgan. 1950 yilga kelib inson bolasini o’z hayotining ilk davrlarida ham baliq yoki boshqa biror hayvon bolasi bilan ayniylashtirib bo’lmasligi uzil-kesil isbotlangan.