Navoiy davlat pedagogika instituti jismoniy tarbiya fakulteti tibbiy bilim asoslari kafedrasi

nu – o’rtacha ishchilar soni.
KO-jarohatlanish og’irligi
2 n
Дн
о 
bu yerda До– hisobot davrida yuqotilgan jami ish kunlar soni.
n2 – ish qobilyatini yuqotgan ishchilar soni.
Ish kunining yuqotilishi ko’rsatkichi – Кик
100 *
u
н
ик n
Д 
Ma’lumki,ishlab chiqarishdagi jarohatlanishlarni kamaytirish uchun ularni sabablarini to’g’ri aniqlash va atroflicha tahlil qilish zarur.
Ishlab chiqarishda yuz bergan baxtsiz hodisalarning sabablarini o’rganish va baholashni quyidagi uslublar orqali amalgam oshirish mumkin:
Monografik usul. Ushbu usul har bir baxtsiz hodisani alohida chuqur tahlil qilish,uning aniq sabablarini urganishga asoslangan.Bunda ishlab chiqarish jarayonida ishlatilgan mashina,mexanizmlar va boshqa texnik jihozlarning mexanik holati,ishlatiladiganmateriallarning tarkibi,havo va sun’iy sanitary-gigiyenik holati kabi faktorlar tekshirilib o’rganiladi.
Statistik usul –bu usulda jarohatlanishlarning sabablari keng masshtabda,ya’ni tuman,viloyat,Vazirliklar,tarmoqlar va umuman Respublika miqiyosida o’rganiladi.U tashkilotlar va korxonalarning baxtsiz hodisalar bo’yicha hisobotlarini ststistik qayta ishlash va tahlil qilishga asoslangan bo’lib,baxtsiz hodisalarni ishchilarni kasbi,yoshi,jinsi,ish staji kabi ko’rsatkichlari bo’yicha yoritiladsi.
Topografik usul-baxtsiz hodisa ruy bergan joyni urganish va tahlil qilishga asoslangan bo’lib,ushbu joyni ishlab chiqarish rejasi yoki topografik kartaga tushurish orqali amalgam oshiriladi.
Iqtisodiy usulda esa mehnat muhofazasi uchun ajratiladigan mablag’lar va metallarning baxtsiz hodisalarni kamaytirishga qanchalik ta’sir etishi va baxtsiz hodisalarni iqtisodiy oqibatlari urganiladi.


Mashg’ulot№3,1“Fuqorolar himoyasi .” bo’limidan Favqulodda vaziyatlardan fuqorolarni himoyalash.Amaliy mashg’ulot mavzusining amaliy mashғulotni olib borish texnologiyasi.

Mashғulot shakli	Muammoli amaliy mashғulot
Mashғulot rejasi	1.Kollektiv himoya vositalari va ularning turlari.. 2. Terini himoyalovchi shaxsiy himoya vositalari.. 3.Nafas yullarini himoyalovchi gaz niqoblar haqida tushuncha.
O’quv mashғulotining maqsadi	Mavzu bo’yicha bilimlarni chuqur o’zlashtirishni ta`minlash
Pedagogik vazifalar:	O’quv faoliyati natijalari:
.Kollektiv himoya vositalari va ularning turlari haqida tlabalarga tushuncha beradi,ularda o’rganish ko’nikmasini hosil qiladi..	.Kollektiv himoya vositalari va ularning turlari haqida ma’lumotlarga ega bo’ladilar..
Terini himoyalovchi shaxsiy himoya vositalari.haqida talabalarga tushuncha beradi va bilish,o’rganish imkoniyatini yaratadi.Tabiatni muhofaza qilish ishlariga umumiy rahbarlik Vazirlar Mahkamasiga yuklatilgan. «Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishning davlat boshqaruvi tizimi»ni tushuntirish;	Terini himoyalovchi shaxsiy himoya vositalari..haqida tushunchaga ega bo’ladilar va tabiatni muhofaza qilish ishlariga umumiy rahbarlik Vazirlar Mahkamasiga yuklatilgan. «Atrof tabiiy muhitni muhofaza qilishning davlat boshqaruvi tizimi»ni aytib, izohlab beradilar;
Nafas yullarini himoyalovchi gaz niqoblar haqida tushuncha talabalarga tushuncha beradi,nafas a’zolarining asosiy vazifalari va ularning inson hayot faoliyatidagi asosiy roli nimalardan iborat ekanligini tuyshuntirib beradi.Gaz niqoblarni tuzulishi hamda undan qanday foydalanish haqida talabalarda tushuncha hosil qilishdan iborat.	Nafas yullarini himoyalovchi gaz niqoblar haqida tushunchaga ega bo’ladilar.Nafasss a’zolarining umumiy vazifalarini bilib oladilar.Gaz niqoblar haqida tushunchaga ega bo’ladilar va undan qanday foydalanish va qaysi vaqtlarda foydalanish kerakligi haqida ma’lumotlarga ega bo’ladilar.
O’qitish vositalari	Aqliy hujum, blits-so’rov, diagramma Venna, Insert, muammoli usul
O’qitish usullari	Ma`ruza matnlari, komp’yuter texnologiyasi, grafiklardan foydalanish.
O’qitish shakllari	Jamoa bo’lib ishlash, guruhlarda ishlash
O’qitish sharoiti	Texnik vositalar bilan ta`minlangan, o’qitish usullarini qo’llash mumkin bo’lgan auditoriya.
Monitoring va baholash	Suhbat, kuzatish, savol-javob

“Fuqorolarhimoyasi .” bo’limidan Favqulodda vaziyatlardan fuqorolarni himoyalash.Amaliy mashg’ulot mavzusining amaliy mashғulotni mavzusi bo’yicha amaliy mashғulotning texnologik xaritasi

Ish bosqich-lari	O’qituvchi faoliyatining mazmuni	Izoh	Talabalar faoliyatining mazmuni
1-bosqich. Mav-zuga kirish. (10 min)	O’quv mashғuloti mavzusi, maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi.		Mavzu nomini yozib oladilar
	Talabalarni mashғulotdagi faoliyatini baholash ko’rsatkichlari va mezonlari bilan tanishtiradi	8.2.1-ilova	YOdga oladilar
	Mavzu bo’yicha tayyorlangan topshiriqlarni tarqatadi	8.2.2-ilova	Topshiriqlar bilan tanishadilar
	Savollar berib suhbat tarzida tinglovchilar bilimlarini jonlantiriladi.	8.2.3-ilova	Javob beradilar.
2 -bosqich. Asosiy bo’lim (55 min)	2.1. Mashғulotning asosiy vazifa-larini echish uchun talabalarni ixtiyoriy ikki guruhga ajratadi va ilovadagi ma`lumotlardan foydalanib prezentatsiya tayyorlash vazifasini topshiradi.	8.2.4-ilova	Tinglaydilar Talalabalar ixtiyoriy tarzda 2 ta guruhga ajraladilar.
	2.2. Topshiriqlarni tushuntiradi va guruhda ishlashni tashkil etadi.
	2.3. Venna-diagramma asosida Terini himoyalovchi shaxsiy himoya vositalari hamda terini zaharlovchi vositalar va ularning turlari bo’yicha terida kuzatiladigan patologik jarayonlarning kasallanishdagi umumiylik aniqlanadi.		Berilgan savollar yuzasidan fikr bildiridilar.
	2.4. Talabalarning Venna-diagramma bo’yicha bergan javoblarini o’qituvchi doskaga yozib boradi va ular asosida terini ifloslovchi manbalar va ularning turlari bo’yicha jadvalni to’ldiradi.	8.2.5 -ilova	Ma`lumotlar asosida jadval to’ldiradilar. muhokama qilinadi va yozib olinadi.
	2.5. Har bir guruh berilgan mavzu bo’yicha prezentatsiya tayyorlaydi. Prezentatsiyada Terini zaharlovchi moddalar,nafas yullarini himoyalovchi vositalar,gaz niqblarninig turlari,ulardan foydalanish jarayonlar va ularni xarakterini batafsil yoritib berish lozimligi ta`kidlanadi.		Prezentatsiya tayyorlanadi.
	2.6. Prezentatsiya uchun har bir guruhga 10 daqiqa vaqt ajratilgan bo’lib, uni o’qituvchi boshqarib, talabalar bilan birgalikda kuzatib boradi. O’qituvchi har bir savolga yakun yasaydi.		Talabalar kuzatib boradilar YAkuniy nati-jalar yozib olinadilar
3-bosqich. YAkun-lovchi (10 min)	3.1. Mavzu bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi.		Savollar beradilar
	3.2. Mavzu maqsadiga erishishdagi talabalar faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi.	8.2.1-ilova
	3.3. Mavzu bo’yicha bilimlarni yanada chuqurlashtirish uchun adabiyotlar beradi.		YOzib oladilar.
	3.4. Uyda mustaqil tayyorlanish va bajarish uchun vazifa beradi.	8.2.6-ilova	YOzadilar