Navoiy davlat pedagogika instituti jismoniy tarbiya fakulteti tibbiy bilim asoslari kafedrasi

2-ilova.
Baholash ko’rsatkichlari va mezonlari.

Baholash ko’rsatkichlari va mezonlari (ballarda)	Munozara ishtirokchilari
	Ma’ruzachilar(F.I.Sh.)
	1	2	3	4
Ma’ruzaning mazmuni (2,5):
Mavzuga mos kelishi (1,5);
- mantiqiylik,aniqlik (0,5);
Xulosalarning qisqaligi (0,5);
Ko’rgazmali qurollardan foydalanganligi– (0,9).
Reglament (0,6)
Jami (4,0)
	Taqrizchilar(F.I.Sh.)
Ma’ruzaning tavsifi (3,0)
Ma’ruzaning ko’chli tomonlari aniqlash (1,2)
Ma’ruzaning zaif tomonlari aniqlash (1,2)
Reglament (0,6)
Jami (3,0)
	Opponentlar,ishtirokchilar(F.I.Sh)
Savollar:
Har biri uchun (0,3)
Qo’shimcha
Har biri uchun (0,3)
Mohiyati bo’yicha (0,3)
Jami(3,0)

3-ilova.
Muhokama va xulosalarni shakllantirish uchun savollar.


Ishlab chiqarishdagi xavfli va zararli omillar bo’yicha.


1 Fizikaviy omillarga nimalar kiradi.?
2. Kimyoviy omillarga nimalar kiradi?
3. Biologik omillarga nimalar kiradi?


Baxtsiz xodisalarning sabablari bo’yicha.

1 Baxtsiz xodisalarning sanitary-gigiyeniksabablarga nimalar kiradi.?

2. Tashkillashtirish sabablarga nimalar kiradi?
3. Psixofiziologik sabablarga nimalar kiradi ?


Ishlarni og’irlik va xavflilik–zararlilik darajasi bo’yicha tafsiflanishi bo’yicha.
1. Yengil,o’rtacha,og’ir ishlarni bajarishga qancha J/s (joul/sekund) energiya sarflanadi?
2. Mehnat unumdorligini ortishiga qanday omillar ta’sir ko’rsatadi?
3.Mehnat unumdorligi va iqtisodiy o’sish kategoriyalarining o’zaro bog’liqliklari nimada?


4-ilova.
Muhokama va xulosalar chiqarish uchun savollar.
1.Jaroxatlanish ko’rsatkichlari va sabablarini qanday urganish uslublarini bilasiz?
2.Mehnat qobilyatini yuqotgan ishchi uchun qanday hujjatlar rasmiylashtiriladi ?
3.Jaroxatlanish holatini xarakterlovchi ko’rsatkichlar nimalardan iborat?
4.Mehnat qonunlari va mehnat sharoitlarini nazorat qiluvchi organlar tafsilotini ayting.
5.Kasaba uyshmalari tomonidan mehnat muhofazasi holatini nazorat qiluvchi jamoatchilar nima vazifani bajaradi?


Tayanch iboralar:texnik,sanitar-gigiyenik,infratovush,ultratovush,infraqizil


Mavzuning qisqacha ta’rifi.
Mehnat sharoitini xususiyatlari.Ishlab chiqarishdagi xavfli va zararli omillar.
Ishlab chiqarishda kasb- kasalliklarining oldini olish va ishlab chiqarish jaroxatlarini kamaytirishda,ushbu baxtsiz xodisalarni chuqur tahlil qilish asosida ularni keltirib chiqaruvchi sabablarni hamda ishlab chiqarishdagi xavfli va zararli omillarni puxta urganish muhim rolo’ynaydi.
Baxtsiz xodisalarning sabablari asosan 4 guruhga bulinadi.
1.Texnikaviy;
2.Sanitar-gigiyenik
3.Tashkiliy;
4.Psixofiziologik.
Sanitar –gigiyenik sabablarga:mehnat gigiyenasi,sanitary normalar va qoidalarga amal qilmaslik,yoritilganlik,harorat,nisbiy namlik,havoning harakatlanish tezligi,havoning bosimi kabi ko’rsatkichlarni chetga chiqishi,yuqori miqdordagi shovqin,havoning changlanganligi yoki gazlanganligi kiradi.
Tashkiliy sabablarga:ishchi rejimi va dam olish rejimini noto’g’ri tashkil etilganligi,ishchilarni xavfsizlik qoidalari bo’yicha o’qitilmaganligi,insruksiyalarni bo’lmaganligiyetarli darajada mehnatni muxofaza qilish talablarini nazorat qilish bo’lmaganligi, ishchi joylarida ogohlantiruvchi belgilarni bo’lmasligi,jamoa bo’lib ishlayotgan joylarda vishni tashkillashtirishdagi kamchiliklar,mutaxassislik bo’yicha ishga qabul qilmaslik,maxsus kiyim boshlar va shaxsiy himoya vositalari bilan ta’minlanmaganlik,asbob va uskunalardan noto’g’ri foydalanishlar misol bo’la oladi.
Psixofiziologik sabablarga –bajarilayotgan ishga e’tiborsiz qaralishi,ishchining o’z faoliyatiga bo’lgan nazoratning bushligi,jismoniy yoki asabiy toliqishlar misol bo’la oladi..
Ishlab chiqarishdagi xavfli va zararli omillar: ishning turi va mehnat sharoitiga bog’liq holda 4 guruhga bo’linadi:
1.Fizikaviy
2.Kimyoviy.
3.Biologik.
Psixofiziologik.
Fizikaviy omillarga:harakatdagi mashina va mexanizmlar,ularning himoyalanmaganqo’zg’aluvchimexanizmlari,ish joyi havosining yuqori darajada changlanganligi,gazlanganligi,yuqori miqdordagi shovqin,titrash,infratovush,ultratovush,ionli va elektr magnitli ionlanishlar,ultrabinafsha va infra qizil nurlar,yuqori kuchlanishdagi elektr yoki magnit maydonlari,yoritilganlik darajasining me’oridan chetga chiqish kabi omillar kiradi.