Navoiy davlat pedagogika instituti jismoniy tarbiya fakulteti tibbiy bilim asoslari kafedrasi

1-ilova.
B.B.B.texnikasini qullash qoidalari.

№	Mavzu savoli	Bilaman	Bilishni hohlayman.	Bildim.
1	Verusli gepatit	3	4	5
1.	Qizamiq
2.	Epid parotid
3.	.Kuydirgi
4.	Salmonillyoz
5	O’lat
6	Vabo
7	Saramas
8	OITS verusi
9	Chuchqa solityori
10	Embrionga qon orqali yuqadi.
11	Davolash usullari
12	Oldini olish choralari
13	OITS to’g’risida birinchi nazariya
14	OITS to’g’risida ikkinchi nazariya
15	Kasallik tarqatuvchilar
16	Kasallik qo’zg’atuvchilar.

Yuqumli kasalligini davolashda qo’llaniladigan dori preparatlari. 10-




11-ilova.

AMALIY MASHG’ULOT IV SEMESTR JAMI: 20 SOAT

Mavzu№1. Yurak o`pka ranimatsiyasi (qayta jonlantirish).
Amaliy mashg’ulotni olib boorish texnologiyasi.

A maliy mashg’ulot rejasi: 1. Yurakni sun’iy massaj qilish 2. Yurakni bilvosita massaj ( yopiq) qilish. 3. SUN`IY NAFAS BERISH USULLARI
Mashg’ulotning maqsadi:	1)Yurak va nafas olish a’zolari shikastlansa yoki to’xtab qolsa inson hayoti uchun xavfli ekanligi bo’yicha bilimlarni mustahkamlash va kengaytirish. 2)Yurakni tashqi massaj qilish va su’niy nafas berish usullarini talabalarga o’rgatish.
Talabaning o’quv faoliyati natijalari: Yurak qon tomirlar sistemasi zararlanishining xavfli tomonlarini tushunib yetadilar. So’niy nafas berish va yurak tashqi massajining qanday foydali tomonlarini tushunib yetadilar; Agarda vaqtida yordam ko’rsatilmasa o’lim bir qadam ekanligini bilib oladilar.
Kichik guruhlarda ishlash uchun topshiriqlar: 1. Guruhingiz bilan o’quv topshirig’ini bajaring. Eslatma: 1.1-ga qarang. 2. Baholash ko’rsatkichlari va mezonlari bilan tanishib chiqing. Eslatma 2.1-ga qarang. 3. «Baliq skeleti» texnikasi bilan tanishib chiqing. Eslatma: 2.2-ga qarang. 4. Nazorat savollariga javob bering. Eslatma: 3.1-ga qarang.
Nazorat shakli: Og’zaki nazorat,savol-javob va o’z-o’zini nazorat qilish.		Maksimal ball: 2 Talabaga qo’yilgan ball: ______	O’qituvchi imzosi:_____________

O’quv-uslubiy materiallar
1. O’quv topshiriqlari.
(1.1)
1-guruh


2-guruh


3-guruh

(2.2)
«Baliq skeleti» texnikasi

II. Ma’lumotli-axborot materiallar.(2.1)
Baholash ko’rsatkichlari va mezonlari

Guruhҳ	Baho	Baholash ko’rsatkichlari va mezonlari
		Ma’lumotni to’liq yoritishi	Guruh ishtirokchilarining faolligi	Ma’lumotning taqdimetilishi	Jami
	Ball	1,0	0,5	0,5	2
1
2
3

Guruh ishlarini umumlashtiruvchi baho.

Guruh	1	2	3	Jami ball	Baho
1
2
3

1,5 – 2 ball- «a’lo»1,0 – 1,4 ball- «yaxshi»0,5-0,9 ball- «qoniqarli»0 - 0,4 ball- «qoniqarsiz».

III. O’z-o’zini nazorat qilish uchun materiallar:
(3.1)
Nazorat savollarti:

2. 
   Narkoz o`tkazish qanday amalgam oshiriladi?
   

2. Narkozda yuz beradigan asoratlarni turlarini tushuntirib bering.

3. 
   Narkoz o`tkazish vaqtida yuz beradigan asoratlarning mexanik sabablarni qanday izohlab berasiz.?
   
4. 
   Narkoz o`tkazish vaqtida yuz beradigan asoratlarning toksinli sabablarni tushuntirib bering.
   

4.Yurakni tashqi massaj qilish qanday ijobiy belgilari bilan aniqlanadi?
5. Yuz terisi, tirnoqlar va lablarning qizarishi qachon sodir bo’ladi?
Mavzuga qisqacha ta’rif.
Yurakni sun’iy massaj qilish
Yurak to’xtaganda o`tkaziladigan reanimatsion tadbirlar yurakni tashqi massaj qilish va sun’iy nafas oldirish bo`lib, bular bir vaqtda bajariladi.Yurakni tashqi uqalash tush suyagining pastki 1|3 qismi kaft bilan faol bosiladi. .Bunda yurak tush suyagi va umurtqa pog`onasi oralig`ida qisiladi va ma’lum miqdordagi yurakdagi qon tomirga haydaladi. Bunday harakat minutiga 50-70 marta takrorlanadi va muolaja tekis qattiq joyda bemorni chalqancha yotqizilgan holatda o`tkaziladi. Yurakni tashqi massaj qilish qo`yidagicha ijobiy belgilari bilan aniqlanadi:

6. 
   uyqu arteriyasida tomir urushining paydo bo`lishi.
   
7. 
   Ko’z qorachiqlarining torayishi.
   
8. 
   yuz terisi, tirnoqlar va lablarning qizarishi
   
9. 
   mustaqil nafas xarakatlarining paydo bo`lishi
   
10. 
    mushaklar tonusining paudo bo`lishi.
    

Yurakni bilvosita massaj ( yopiq) qilish.
Bu usulning ahamihiyati shundaki, yurakning tush suyagi bilan umurtqa pog`onasi o`rtasida qisilish natijasida katta va kichik qon aylanish doirasining yirik tomirlariga qon haydaladi va shu tariqa qon aylanish va hayotiy muhim a’zolar funksiyasi sun’iy ravishda quvvatlanib turiladi.Bemor qattiq o’ringa chalqancha yotqiziladi , bir qo’l kafti tush suyagining pastki 1\3 qismiga , ikkinchi kaft birinchisining ustiga qo`yiladi, qo`llar tirsak bo`g`imlarida yozilgan bo`lishi kerak, sungra yordam kursatayotgan odam tushni turtkisimon bosib uni umurtqa pog`onasi yo`nalishi bo`yicha 3-5 sm.ga siljitishga,shu vaziyatda taxminan 1,2sekund.kutib turishga sungra qo`llarni tushdan olmasdan turib, ularni tez bushatishga harakat qiladi .
SUN`IY NAFAS BERISH USULLARI
nafas yo`llari o’tkazuvchanligini tiklash, nafas - tovush boylamlarininig spazmi, nafas yo`llariga qusuq massasininig tiqilishi, intubatsion naychaninig buralib ketishi ,tilning halqumga ketib qolishi va shu kabilar oqibatida nafas faoliyati to’xtashi mumkin.
Nafas yo`llari to’liq yoki qisman bekilishi mumkin. Behush holatda yotgan odamda nafas yo`llari erkin o`tkazuvchanligini tiklash uchun tez va izchillik bilan qo`yidagi tadbirlarin o`tkaaizsh zarur:
1) Bemorni qattiq yuzaga chalqancha yotqizish.
2) boshini orqaga engashtirish.
3) Pastki jag`ini oldinga va yuqori surish va og`zini ochish.
4) Og`iz va tomoqni shilimshiq va boshqalardan tozalash.
5) bemorni og`ziga havo yuborib, kukrak qafasi ekskursiyasi va nafas chiqarishni kuzatib turish mumkin.
Og`izdan- og`izga yoki og`izdan-burunga nafas berish usuli nafas oldirishninig eng ta`sirchan va oddiy usulidir.Bemor boshini orqaga ko`proq engashtirib, chalqancha yotqiziladi. Buning uchun bemorning kuraklari ostiga bolishga o’xshatib yumoloqlangan adyol qo`yiladi. Bemorninig burni barmoqlar bilan qisiladi, Og`ziga doka yoki ro`molcha yopiladi va chuqur nafas olib havo bemorninig og`ziga puflanadi. Nafas chiqarish susut bo`ladi, bir minutda taxminan 12-16 marta puflanadi. Bemorning jag`lari mahkam qisilgan hollarda og`izdan burunga sun`iy nafas oldirish ususli foydali hisoblanadi.Bu maqsadda bir qo’l bilan bemorninig boshi manglayidan orqaga engashtiriladi. 2-qo’l bilan iyagidan ushlanadi va pastki jag`i yuqoriga ko’tarilib, og`zi berkitiladi. So`ngra chuqur nafas olib lablar bilan burnini qamrab olib jadallik bilan nafas puflanadi.
NARKOZDA YUZ BERADIGAN ASORATLAR:

1. 
   Narkoz o`tkazish vaqtida II)Narkozdan keyingi asoratlarga bo`linadi.
   

Narkoz vaqtidagi asoratlar texnikasini noto`g`ri o`tkazish, apparatlarning nosozligi, bemor ahvolining og`irligi natijasida sodir bo`lishi mumkin.Bunday hollarda asfiksiya ro`y berishi va yurak to`xtab qolishi mumkin: I . Mexanik sabablar (tilning orqaga ketib qolishi,qusuq massalarining tiqilishi).2 .Toksinli sabablar (narkotiklarning dozasini oshirish)3.Reflektor sabalar(narkotik ta’sirida yurak va nafasning to’xtab qolishi)