Navoiy davlat konchilik instituti nukus filiali materialshunoslik

Hisobot tarkibi
1. Ishning nomi
2. Ishning maqsadi
3. Qisqacha nazariy ma’lumotlar
4. 2-jadval shaklida hisob-kitoblar va o'lchov natijalari
5. Ish bo‘yicha xulosalar.
Nazorat savollari

1. 
   Metallni ruh qoplamalari bilan korroziyadan himoya qilish mohiyati nimada?
   
2. 
   Galvanik ruh qoplama (ruhlash)da ishlatiladigan elektrolitlar turlari.
   
3. 
   Galvanik ruh qoplama (ruhlash) jarayonining samaradorligining asosiy ko'rsatkichlari va ularni aniqlashda hisob-kitoblarning mohiyati?
   
4. 
   Qaysi mahsulotlarda ruh qoplamalar ishlatiladi?
   
5. 
   Galvanik ruh qoplama (ruhlash)dan boshqa qanday usullar mavjud?
   

14-TAJRIBA ISHI

GALVANIK NIKEL QOPLAMA

Ishning maqsadi: Po‘lat yuza qismida nikel qoplama elektrolitik (galvanik) usulini olish. Tok orqali nikelning chiqish oqimini aniqlash, olingan qoplamaning qalinligini hisoblash uchun maxsus energiya sarfi.
Qurilmalar va materiallar: Tajribada galvanik jihozini o‘rnatish, ul’tratovushli vanna, 45x70mm o‘lchamdagi po‘lat namunalar, mayda o‘lchamli jilvir qog‘ozi, metall tozalovchi, izopropil spirti, tozalovchi qog‘oz, analitik tarozilar, shtangensirkul, nikel qoplama elektrolitlari.

Nazariy ma’lumotlar:
Metall mahsulotlarini himoya qilish turli texnologiyalar yordamida amalga oshirilishi mumkin. Bugungi kunda eng ommabop usullardan biri nikel qoplamasi. Bunday qoplama qoplashning afzalligi nikelning kimyoviy xossalariga bog‘liq. Suv muhitida yuqori darajadagi korroziyaga qarshilikka ega va nikel oksidi metallning keyingi oksidlanishiga qarshilik ko‘rsata olishidir. Bundan tashqari nikel azot kislotasidan tashqari tuzlar, kislotalar va gidroksidlarga yaxshi ta’sir ko‘rsata olishi xususiyatiga ega.
Masalan, qalinligi 0,125 mm bo‘lgan galvanik qoplama ishonchli tarzda ko‘plab sanoat gazlariga qarshi himoya qiladi, bu esa samaradorlikning yuqori darajasi bilan ajralib turadi. Bu usul ham juda muhim: deyarli barcha metallar nikel qoplamalariga mos keladi, shu sababli bu usul mahsulotni qo‘shimcha qayta ishlash uchun ishlatilishi mumkin.
Nikel qoplamalaridan foydalanish turli vazifalar uchun mos keladi:
- metall mahsulotlari himoyasini ta’minlash;
- dekorativ qoplama sifatida foydalanish;
- kelgusida ishlov beriladigan dastlabki qatlamni shakllantirish;
- detal va qismlar yig‘ilishlarni tiklash.
Galvanik nikel qoplama (nikellash) yuqori yeyilishga qarshilik ko‘rsata oladi va yetarli darajada qattiqligini oshiradi, nikellashdagi ishqalanishga ishlaydigan detallar uchun tadbiq qilinadi va korroziyabardoshli bo‘ladi, shuningdek past haroratli yelimlashni yuqori sifatli namuna hosil qilishda ishlatiladi, GOST bilan tuzilgan.
Elektromagnit qoplamali qoplamalar yopishqoqlikni kuchaytiradi, shuning uchun nikel qoplamasi bilan qoplangan qismlarni kengaytirish va kesish tavsiya etilmaydi. Murakkab shaklli qismlarga ishlatish tavsiya etiladi va 400 ° C haroratda issiqlik bilan ishlov berishdan so‘ng, qoplama maksimal qattiqlikni oladi.
Nikel elektromagnitli metaldir (elektrodni standart salohiyati 0,23 V ga teng), lekin xossalar sifati passiv moyilligi tufayli atmosfera, gidroksidi va ma’lum kislotalarning ta‘siriga nisbatan ancha ijobiy potentsial va yetarli darajada qarshilikka ega bo‘ladi. Temir bilan galvanik juftlikda, nikel katoddir va shuning uchun taglik metallni (po‘latni) qoplamada dog‘lar va bo‘shliqlar bo‘lmasa, korroziyadan ishonchli himoya qiladi.
Nikel qoplamasi uchun sulfat, sulfat oksidi, xlor elektrolitlari ishlatiladi. Eng keng tarqalgan sulfat elektrolitlari.
Nikel tuzi eritmalarini elektrolizlash muhim katodik va anodik qoplama qoplash bilan birga keladi.

Katodli va anodli jarayonlar eritmada vodorod ionlarining konsentratsiyasiga juda sezgir. Katotda nikel ionlari bilan bir vaqtda vodorod ionlarining chiqishi mumkin. pH qiymatining pasayishi bilan nikel oqimi chiqishi pasayadi, katod nikel gidroksidlari va tayanch tuzlari ortadi va eritmadan tushadi, bu katot qatlamining nikel ionlari bilan keskin kamayib ketishiga va qoplama sifatining yomonlashishiga sabab bo‘ladi. pH ning barqarorligini saqlash uchun nikel qoplamasining elektrolitiga qo‘shimchalar kiritiladi, bu esa ular bor kislotasi kabi xususiyatli tamponlashini bildiradi. Eng samarali buferli qo'shimchalar ba'zi to'yingan dikarboksilik kislotalar, masalan, yantar kislota (CH)₂(COOH)₂ va nikel qoplovchilari.

Yuqori katod zichlikda nikel qoplamasi uchun past pH (2-3,5) bo‘lgan elektrolitlar ishlatiladi, bularda yuqori qoplash xususiyatiga ega bo‘lgan qo‘shimchalar mavjud; bu holda elektroliz 50-60 ° C da amalga oshiriladi va elektrolitlar aralashtiriladi.
Ushbu ishda quyidagi kimyoviy tarkibning elektrolitlari qo‘llaniladi:
1. Nikel sulfat NiSO₄ – 250....300 g/l;
2. Nikel xlorid NH₄Cl – 15 g/l;
3. Borli kislotasi – H₃BO₃ – 25....30 g/l;
4. Distillangan suv – 1 l.
Kerakli oqim kuchini, elektroliz vaqtida, olingan qoplamaning qalinligi, metallning oqim chiqishi (Faraday qonunlariga binoan amalda bo‘shatilgan metallning nazariy jihatdan nisbati), 1 sm ruh qoplama uchun elektr energiyasi iste’moli quyidagi formulalar yordamida galvanik nikelli qoplama (nikellash) №1tajriba ishida tasvirlanganlarga o‘xshash (1-6) tarzda amalga oshiriladi . Ρ_Ni=9,9 - nikel zichligi, g / sm³; Э_Ni=1,095 - nikelning ekvivalent og'irligi, g / mol.