|
1-AMALIY MASHG‘ULOT
MICHT TEXNOLOGIK JIHOZLARNING (RDV DASTGOHLAR, MICH MODULLARI AVTOMATIK LINIYALAR VA KOMPLEKSLARI) TEXNIKAVIY IQTISODIY KO‘RSATKICHLARI VA ULARNI ANIQLASH USULLARI.
Ishdan maksad: Avtomatlashtirilgan jihozlarning moslanuvchanligi va iqtisodiy samaradorligini aniklash.
Nazariy qism: Ishlab chikarishni xususiyatlari texnologik dastgox va jixozlarga ma’lum talablar kuyadi. Agar maxsulot yalpi ishlab chikarittt sharoitida ishlab chikarilsa, ishchi mashina (avtomatlar) ga yukori unumdorlik talabi kuyiladi. Seriyali va donalab ishlab chikarish sharoitida birinchi uringa universallik va moslanuvchanlik talabi kuyiladi. Bunda universallikka dastgoxlarni kanchalik kup xar xil maxsulotlarni ishlov berishga kaytasozlanish mumiknligini aniklaydi. Moslanuvchanlik bir maxsulotni ishlab chikaritttdan boshkasiga kanchalik tez utittt mumkinligini kursatadi.
Iqtisodiy samaradorlik mezonlari rdb stanoklarda ishlov berishning iktisodiy samaradorlik mezonlariga: yillik iktisodiy samara (Ey), sarf-xarajatlarni koplash muddati (Ts), jix,ozlarni butun xizmat muddatidagi iktisodiy samarasi (Ej) va ishlov berish tannarxini arzonlashtirish (AT) kabi mezonlar kiradi.
RDB stanoklarni joriy etishdan olinadigan iktisodiy samaradorlik ishlov berish tannarxini arzonlashtirish uchun kushimcha mablaFlar kuyishga asoslangan. RDB stanoklarda ishlov berishning keltirilgan sarf-xarajatlari ishlov berishning umumiy iktisodiy kursatkichi bulib xizmat kiladi va u kuyidagicha aniklanishi mumkin:
P = S + En Kv,
bu erda: P-keltirilgan sarf-xarajatlar, sum;
S - ishlov berish tannarxi, sum;
En - xalk xujaligi samaradorligiga mablaF ajratishning normativ koeffitsienti (En =0,15);
Kv - ajratilgan mablaF, sum.
RDB stanoklarni joriy etishdan olinadigan yillik iktisodiy samara bir xil xdjmdagi max,sulotlarni tayyorlash uchun sarflanadigan, keltirilgan yillik xarajatlar farki sifatida aniklanadi:
Ey=P1-P2=(S1+En Ki) r - (S2+En K2),
bu erda: P1,P2 - eski va yangi variantlar buyicha yillik keltirilgan sarflar, sum;
S1,S2 - eski va yangi variantlar buyicha max,sulot ishlab chikarishning yillik tannarxi, sum;
K1,K2 - eski va yangi variantlar buyicha asosiy va aylanma fondlarga ajratilgan mablaF, sum;
r - ishlab chikarishni eski variantdan yangi RDB stanokka utkazishning yillik sarf xarajatlari koeffitsienti:
r = XU,
bu erda: x - yangi RDB stanokning unumdorligini takkoslash
koeffitsienti (eski variantga nisbatan);
u - eski va yangi RDB stanoklarni operativ yillik ish vakti fondlari nisbatini belgilovchi koeffitsient.
YUkoridagi formuladan kurinib turibdiki ishlab chikarishni yangi RDB stanokka utkazishning yillik sarf xarajatlari koeffitsienti r kancha yukori bulsa, ishlov berish tannarxi S2 va ishlab chikarish fondiga ajratilgan kushimcha. mablaF K2 kancha kam bulsa, yillik iktisodiy samara shuncha yukori buladi.
Ishlab chikarish fondiga ajratilgan mablaF K asosiy fondga ajratilgan mablaF va aylanma mablaFdan iborat buladi. Asosiy fondga ajratilgan mablaF jix,ozlarga, jix,ozlar joylashtiriladigan binoga, maishiy-xizmat ob’ektlarga (maishiy binoga, oshxonaga), boshkarish dasturini yozish va nazorat kilish apparatlari uchun sarflanadigan xarajatlardan iborat. Aylanma mablaF moslamalarga, boshkarish dasturiga, tugatilmagan ishlab chikarishga va boshkarish kadrlarni tayyorlashga sarflanadigan xarajatlarni uz ichiga oladi.
Detalga ishlov berishni RDB stanokka utkazishda x,ar bir boskichga ajratiladigan mablaF oshib boradi. Ajratilgan mablaF xarajatlarini koplash muddati Tk (yillar) kuyidagi ifoda orkali aniklanishi mumkin:
Tk = (K2- R K1) ( R S1-S2),
Tk<1/En shart bajarilsa, yangi stanoklarda ishlov berish foydali buladi. Normativ koeffitsient En=0,15 bulganda yangi jix,ozni tadbik kilishga sarflanadigan kushimcha xarajatlarning koplash muddati Tk<6,7 bulishi kerak.
RDB stanokdan foydalanishning butun muddati buyicha olinadigan iktisodiy foyda kuyidagicha anikdanishi mumkin:
Eish = Eyil / [a (1/T2 +En)],
bu erda: a =1,1 jix,ozni olib kelish, urnatish va ishga tushirish uchun sarflangan xarajatlarni xdsobga oluvchi koeffitsient;
T2 - yangi RDB stanokning xizmat muddati, yil (metall kesuvchi jix,ozlarning tula tiklash uchun amortizatsiya ajratmalari normasi buyicha kabul kilinadi).
Do'stlaringiz bilan baham: | 
