Навоий давлат кончилик институти корхона жиҳозлари

1.2-расм. Сальникли компенсатор:
1-таянч;2-тикма;3-корпус;4-грунд букс.

Қувурлвр таянчлар устида ўрнатилади. Таянчлар орасидаги масофа қувур диаметрига ва материалига боғлик бўлиб, диаметри 250 ммгача бўлган пулат қувурлар учун бу масофа одатда 3÷6мни ташкил қилади. Мурт материаллардан қилинган қувурлар бутун асосли, бутун очиқ новлар (лотки) устида жойлаштирилади. Қувурларнинг таянчлари қўзгалмас (1.3-расм,а) ва қўзгалувчан (1.3-расм,б) бўлиши мумкин.

1.3-расм.Қувурларнинг таянчлари:

а-қузгалмас; б-қузгалувчан;
1-уголоклар;2-кискич халқа(хомут);
3-бошмок;4-болт;5-ролик.
Қузгалмас таянчларда уголоклар, қискич халқалар ва бошмоқлар бир-бири билан қаттиқ маҳкамланган. Температура деформацияларини компенсациялашни таъминловчи қўзгалувчан таянчларда остки болт ўрнига таянч пластинасининг тешигида эркин силжий оладиган ролик қўйилган. Бундай таянчларни вақти-вақти билан мойлаб туриш лозим.


30 – маъруза
9.3. Қувурларнинг арматуралари
Ишчи муҳитлар оқимини бошқаришни таъминловчи ва қувурларда, идишларда, ускуналарда ўрнатиладиган қурилмалар арматура дейилади. Вазифасига кура қувур арматуралари қўйидаги гуруҳларга бўлинади:
- ёпувчи (запорная) – муҳит оқимини беркитиш (ёпиш) учун;
- ростловчи (регулирующая) – муҳит параметрларини (температураси, босими ва б.) ўзгартириш учун;
- сақловчи (предохранительная) – системада босимнинг авария ҳолатигача ошишининг олдини олиш учун;
- ҳимояловчи – жиҳозларни, муҳит параметрларининг авария ҳолатигача ўзгаришидан керакли линияларни ўзиб қуйиш йули билан ҳимоялаш;
- фазаларни ажратувчи – буғ ёки газ таркибидаги конденсатни ажратиш учун.
Арматуралар учта элементдан ташкил топган: корпус, юритма ва ишчи орган. Корпус билан қувур ўзаро гардишлар (фланецлар), ва муфталар ёрдамида ёки пайвандлаб уланади. Муфтали арматуралар ёнмайдиган ва нейтрал муҳитлар ҳаракатланадиган, ҳамда диаметри 80 ммдан ошмайдиган қувурлардв ишлатилади. Бирикманинг ( арматура корпуси билан қувур ўртасидаги) зичлигига юқори талаблар қўйилган ҳолларда пайвандланадиган арматуралар ўрнатилади. Кимё саноатида гардишли арматуралар жуда кенг тарқалган.
Арматураларнинг ишчи органларини корпусда гермитиклаш усулига кура сальникли, сильфонли ва мембранали бўлиши мумкин. Сальникли арматураларда герметикли сальник қурилмаси, сильфонли ва мембранли арматураларда эса мос равишда сильфон ва мембрана ёрдамида амалга оширилади.
Арматура ишчи органи юритмасининг конструкцияси бўйича қувур арматуралари автоматик ( юритма муҳит оқимининг ўзи билан амалга оширилади) ва бошқариладиган (қўл билан ёки механик) бўлиши мумкин.
Ёпувчи арматураларга кранлар, вентиллар, задвижкалар ва заслонкалар киради. Бу арматуралар бир-биридан маҳкамловчи қурилмасининг шакли ва ҳаракатланиш принципи билан фарқ қилади (1.4-расм).