Навоий давлат кончилик институти корхона жиҳозлари

1.7-расм.Понали задвижка:
1-пона;2-корпус;3-эгар;4-сальник.
Заслонкалар. Заслонкаларнинг затвори оқимга перпендикуляр ўқ бўйлаб бураладиган диск кўринишида бўлади. Улар одатда даимеири катта муҳит босими кичик бўлган ҳоларда қўлланилади.


Таянч иборалар.
Қувурлар, туташтириш , трубалар ўтиш жойи, босим, муҳит ҳарорати, гуруҳлар, категориялар, чоксиз трубала, пайвандланган трубалар, пулат, пластмасаа, фаолият, гардишли бирикмалар, деформация, компенсация, таянчлар, ролик, арматура, вазифа элементлари, гардишлар муфта, ишчи орган, сильфон,мембрана, ёнувчи кран, пробкали, гидравлик зарба, винтель, эгар, шпиндель, задвижка, пона, маховик, заслонка.


Синов саволлари.

1. 
   Қувурлар қандай элементларни ўз ичига олади?
   
2. 
   Шартли ўтиш жойи нима?
   
3. 
   Шартли босим нима?
   
4. 
   Қувурлар қандай гуруҳларга бўлинади?
   
5. 
   Трубалар қандай металлардан ясалади?
   
6. 
   Қувурларнинг туташтириш деталларига нималар киради?
   
7. 
   Қувурларда қандай компенсаторлар ишлатилади?
   
8. 
   Қувурлари таянчларининг қандай турларини биласиз?
   
9. 
   Арматура вазифасига кура кандай гуруҳларга булинади?
   
10. 
    Кранлар нима , уларнинг схемаси ишлаш принципи қандай?
    
11. 
    Винтель ва задвижка бир-биридан нимаси билан фарқ қилади?
    

39- маъруза
Клапанлар

Саноатда клапанларнинг тўрт тури учрайди: ростловчи, аралаштирувчи, сақловчи ва тескари (обратный). Ростловчи клапанлар автоматик бошқариш системасидан келаётган электр ёки пневматик сигнал асосида муҳит сарфини бошқаради. Мембраналар ижро этувчи механизми бўлган ростловчи клапан 1.8-расмда кўрсатилган. Команда сигнали (хаво) ижро этувчи механизм мранасининг устги қисмига келади, мембрана силжиб куч билан затворлари бўлган штокни ҳаракатлантиради (кутаради ёки туширади). Натижада ўтаётган муҳитнинг сарфи ўзгаради. Аралаштирувчи клапанлар турли муҳитларни маълум бир миқдорларда аралаштириш зарур бўлганда қўлланилади. Улар аралашманинг бирор параметрини бир хилда ушлайди ёки уни берилган конунният бўйича ўзгартириб туради. Аралаштирувчи клапанлар ростловчи арматуралар гуруҳига киради. Лекин уларнинг фарқи шундаги, аралаштирувчи клапан затворининг ҳолатини иккала муҳитларнинг сарфи белгилайди. Сақловчи клапандлар қувурлар ва ускуналарда босимнинг йул куйиб бўлмайдиган даражада ортиб кетишининг олдини олиш мақсадида қўлланилади. Саноатда асосан пружинали ва дастакли-юкли (9.9-расм) сақловчи клапанлар қўлланилади. Уларнинг остки штуцери қувур ёки усткуна устига маҳкамланади, ён томондаги штуцеридан муҳитнинг ортиқчаси чиқарилиб юборилади.