|
Февраль 2022 10-қисм
Тошкент
‘‘ЎЗБЕКИСТОНДА МИЛЛИЙ ТАДҚИҚОТЛАР: ДАВРИЙ АНЖУМАНЛАР:’’
mas’uliyati turli oilaviy vaziyatlarda o’zini qanday tutish ko’nikmalari, onaning qiz farzanddiga
o’rnagi, otaning o’g’il farzandi oldidagi burchlari kabi muammolarining yechimini topish kabi
masalalar turli hayotiy voqealalar, o’zbek millatiga xos bo’lgan ota-onalik vazifalarini ochib
beruvchi seminar-treninglar o’tkazilishi ayni maqsadga muvofiqdir. Bu kabi kurslarda “Onalikka
ilk qadam”, “Ota-oilaning tayanchi” kabi mavzularda ma’ruzalar emas, balki turli hayotiy
vaziyatlani o’rtaga tashlab uni yechimini topish, ko’p yillik hayot tajribasiga ega bo’lgan nuroniy
otaxon va onaxonlarni taklif etib o’rtaga tashlangan masalaning yechimini yoshlarimiz qanday
hal etayotgani ular tomonidan taxlil qilinib, tegishli maslahatlar beriladigan treninglar o’tkazish
yoshlarning oila hayotiga tayyorgarligini oshirib, ota-onalik kompetensiyalarini rivojlantirishga
katta yordam beradi.
Ta’lim sohasida biz kompetensiya tushunchasiga duch kelamiz va atamalarning talqini bilan
tanishmiz, ammo ijtimoiy sohada, ayniqsa, oilaviy munosabatlarda kompetensiya tushunchasini
qo’llash barcha uchun tanish mavzu emas. Shu jihatni inobatga olgan holda, ijtimoiy sohada ota-
onalik kompetensiyalarining turli manbaalardagi hamda turli davlanlarning ijtimoiy va oilashunoslik
fanlariga oid tadqiqotlarida keltirilgan talqinlarini, bu boradagi tajribalarini umumlashtirib,
o’zbek milliy mentalitetiga xos urf-odatlar, qadriyatlarga asoslangan ilmiy-tadqiqotlar olib borish
samonaviy jamiyatimiz ilm-fani oldida turgan dolzarb muammolardan biri hisoblanadi.
Inson o‘z hayotida shaxsiy, ijtimoiy, iqtisodiy va kasbiy munosabatlarga kirishishi, jamiyatda
o‘z o‘rnini egallashi, duch keladigan muammolarning yechimini hal etishi, eng muhimi, o‘z
sohasi, kasbi bo‘yicha raqobatbardosh bo‘lishi uchun zarur bo‘lgan tayanch kompetensiyalarga
ega bo‘lishi mumkin.
Ota-ona kompetentligi tushunchasi ota-onalarning oila hayotida tayyorligi va qobiliyati
sifatida belgilanadi, ota-onalik talablariga muvofiq harakat qiliahi , mustaqil ota-onalik vazifalarini
bajarilishini ta’minlay olishi , bolalarning huquqini himoya qilishi, shuningdek ularning o’z
ota-onalik natijalarini munosib baholay olishi, atrof-muhit voqeligiga muvofiq qabul qilingan
ijtimoiy me’yorlar, talablarga javob bera olishi ota-onalik vakolatlariga, ota-ona shaxsining asosiy
xususiyatlari va ularning birligi, yaxlitligi, barqarorligi , chuqurligi va izchilligini tushinishi
kabilar tashkil etadi. Bu, shuningdek, ota-onalik qobiliyatini va unga tayyorligini o’z ichiga olishi
mumkin (otalar ham, onalar ham) oiladagi bolalarning ehtiyojlarini tushuna olishi, ularga sharoit
yaratib berishi, bolalarning ehtiyojlari va qiziqishlarini oqilona qondira olish qobiliyatlari va
mas’uliyatlari tushuniladi.
Dasturning asosiy didaktik vazifalari:
jamiyatning birinchi va ancha murakkab vazifalaridan biri oilaning maktabga va butun ta’lim
jarayoniga bo’lgan faol pozitsiyasini shakllantirish kabi masalasining yechimidir. Bu borada ota-
onalarga ko’maklashish jamiyat oldida turgan masala darajasiga ko’tarilayapti.
Kurslarni amalga oshirishning asosiy maqsadlari:
• Ota-onalikka tayyorgarlikni shakllanturuvchi ko’nikma va motivatsiyani shakllantirish ;
• Ota, ona, qadrdon uy va oilaga nisbatan ijobiy motivatsiyani targ’ib qilish ;
• Ota-onalikning asosiy kompetentsiyalarini rivojlantirishga ko’maklashish ;
Kurslarning yo’nalishi:
• Ota-ona va bola munosabatlarini o’rnatish;
• Oiladagi bahs va munozaralarning yechimi;
• Oilaviy parokandalikni va ijtimoiy yetimlikning oldini olish.
Bu borada yaponiyaliklarning tajribasi alohida ahamiyatga ega. Yapon oilalarida farzand
tarbiyasiga nihoyatda katta e’tibor beriladi. Yaponlar bolalarining yaxshi ta’lim olishi uchun
ko’proq vaqtini bolalarga sarflashadi. Ular o’z farzandlarini yoshlikdan ta’lim yo’nalishi bo’yicha
tayyorlaydilar, hamda bo’sh vaqtini ko’pincha farzandlari bilan o’tkazishadi. Yapon ota-onalarining
farzand tarbiyasiga nisbatan katta e’tibori, tarbiyalanayotgan farzandga ta’sirini o’tkazmasdan
qo’ymaydi. Yohs farzandning qalbida kelajakda qanday ota-ona bo’lish hissi shakllanadi. Bu esa,
oilada tarbiya olayotgan farzandda ota-onalik kompetensiyalarini shakllantirishga ko’maklashadi.
Olib borilayotgan yangi tadqiqotlar mazkur sohada o’z echimini topishi zarur bo’lgan
masalalarni hal qilishda o’zining calmoqli o’rniga ega bo’ladi deb o’laymiz.
1. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Ўзбекистон Республикасини янада
ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида» ги фармони. Феврал 7, 2017.
2. Shodieva D.Yu. Poisk effektivnix metodov obucheniya russkomu yaziku. “Pedagogik
12
Do'stlaringiz bilan baham: |
