Насослар ва насос станциялари

Markazdan qochma nasoslar ishini ish g‘ildiragi aylanish chastotasini o‘zgartirish orqali muvofiqlashtirish

13–misol. Aylanish (oborot) lari soni n = 1450 daq^–1 bo‘lgan D320–50 markazdan qochma nasosi – Q = 90 l/s uzatishni ta’minlab, N = 50 m oqim kuchiga erishadi va Bunda uning quvvati – Nn = 58,8 kVt bo‘ladi.

– 1
Aylanishlar soni n₁ = 1250 daq ¹ bo‘lganida nasosning suv uzatishi – Q , u erishadigan oqim kuchi H₁ va zarur quvvat – N_n ni aniqlash talab etiladi.
Echim. Aylanishlar soni n₁ = 1250 daq_–^–1 bo‘lganida nasos uzatishi aylanishlar miqdoriga proporsional ravishda o‘zgaradi:
^Q  ⁿ , или ^{Q  Q n1  90  1250  77,6л / с}

1
Q₁ n₁ n 1450
Nasos oqim kuchi aylanishlar raqamlari kvadratiga proporsional ravishda o‘zgaradi:

H ^ n ^2

 ⁿ 2

¹²⁵⁰ 2

 ^{ }
, или
^{H  H}  ¹ 
^{ 50}  ^{ 37,2м}

_H  _n 
1  ⁿ 
_1450 _

1  1 

Nasos validagi quvvat aylanishlar soni kubiga proporsional ravishda o‘zgaradi:

³  ⁿ 3
¹²⁵⁰ 3

^{NН } n ^


N  N ^

^  58,8<sub>


</sub>  37,7кВт

 ^{ }
N n
, или _{Н 1}
^Н  _n 
_1450 _

Н 1  1 
 ¹ 

Demak, agar aylanishlar miqdori 1450 daq ^–1 dan 1250 daq_–^–1 ga o‘zgarsa, u holda D320–50 nasosi ish rejimini o‘zgartiradi va quyidagi parametrlarni ta’minlaydi:
Q₁ = 77,6 l/s; N_{1 =} 37,2 m; N_n1 = 37,7 kVt.



–
14–misol. D320–50 markazdan qochma nasosi aylanishlari soni n = 1450 daq ¹
bo‘lganida 66–rasmda keltirilgan tavsifga ega.

– 1 1
Aylanishlar soni n₁ = 1250 daq ^–1 ga teng bo‘lganida bu nasos uchun Q – N tavsifni qurish talab etiladi.
Echim. N aylanishlar chastotasiga muvofiq Q – N egri chizig‘ida erkin tarzda 1, 2, 3, 4, 5, 6 nuqtalari tanlanib, grafikdan jadvalda ko‘rsatilgan ushbu nuqtalarning koordinatalarini oladilar.

50. 
    –rasm. D320–50 nasosi tavsifini aylanish chastotasi o‘zgarganida qayta hisoblash
    

5.22-jadval

Nuqta raqami

1

2

3

4

5

6

Sarf, Q, l/s Oqim kuchi, N, m

20 58,5

40 58

60 55,5

80 52

100 46

120 39

So‘ng Q/Q = n/n₁ va H/H = (n/n₁) ² formulalari bo‘yicha 1, 2, 3, 4, 5 va 6 nuqtalarining koordinatalari hisoblab topiladi:

^Q1  ⁿ , или


Q ΄=Q ^{n1  20 1250  17,2л / с}

1
^{Q '}1 ^{n
H } n ^2

1. 
   1 _n
   

 ⁿ 2

1450
¹²⁵⁰ 2

1 _{ }
^ , или
H ^'  H
_ 1 _
^{ 58,5}
 ^{ 43,5м;}



'

H
1 ^{n1 }
1 1 _{ n 
}1450 _

^Q2  ⁿ , или


Q^'  Q ⁿ¹  40 ¹²⁵⁰  34,5л / с

'

Q
2 ⁿ¹

2. 
   2 _n
   

1450

^{H } n ^2

 ⁿ 2

¹²⁵⁰ 2

2 _{ }
^ , или
H ^'  H
_ 1 _
^{ 58}
 ^{ 43,1м;}



'

H
2 ^{n1 }
2 2 _{ n 
}1450 _

1, 2, 3, 4, 5 va 6 nuqtalarining koordinatalari jadvalda keltirilgan.
5.23-jadval

Nuqta raqami	1	2	3	4	5	6
Sarf, Q, l/s Oqim kuchi, N, m	17,2 43,5	34,5 43,1	51,7 41,2	69 39,2	86,2 34,2	103,5 29

Olingan koordinatalar bo‘yicha grafikka 1, 2, 3, 4, 5 va 6 nuqtalarini tushiradilar. Bu nuqtalarni ravon egri chiziq bilan birlashtirib, aylanishlar soni n₁ = 1250 daq_–^–1 ga teng bo‘lganida Q₁ – N₁ egri chizig‘ini oladilar.
15–misol. D320–50 markazdan qochma nasosi aylanishlari soni n = 1450 daq_–¹ bo‘lganida 67–rasmda keltirilgan tavsifga ega. Bu nasos yordamida H_a = 35 m oqim kuchi bilan Q_a = 80 l/s miqdorida suv uzatish kerak. Bunda markazdan qochma nasos kuch liniyasidagi yopqichi ochiq holatida zarur uzatish va ko‘rsatilgan oqim kuchiga erishishi uchun uning aylanish miqdori qancha bo‘lishini aniqlash talab etiladi.

Echim. Tur proporsionalligi tenglamasi – H = K_aQ² dan foydalanib, A nuqtasi orqali o‘tadigan ayniy rejimlar parabolasini quramiz. K_a koeffitsientining miqdoriy ko‘rsatkichini quyidagi formula orqali topamiz:

50. 
    –rasm. D320–50 nasosi tavsifini berilgan parametrlarga qayta hisoblash
    

Q

2
^KA^{= H A}
A
_ 35
80²


 0.005469.

N ni hisoblab topish uchun erkin tarzda Q sarfini olamiz. Hisob–kitob natijalari jadvalda keltirilgan.
5.24-jadval

Q, l/s	0	20	40	60	80	100
N, m	0	2,18	8,75	19,69	35,0	54,69

Q va H ko‘rsatkichlari bo‘yicha (67–rasm) A nuqtasi orqali o‘tadigan, V nuqtasida aylanishlar soni n = 1450 daq_–^–1 bo‘lganida Q_b = 93,5 l/s; H_b = 47,8 m koordinatalari bilan Q – H nasos tavsifini kesib o‘tadigan ayniy rejimlar

parabolasini quramiz. Q_b/Q_a = n/n₁ tenglamasidan izlangan n₁ aylanishlar miqdorini topamiz:



1
n = ^{QA  n  80 1450  1240мин1}
Q_Б 93,5
45–masala. 6K–160/30 markazdan qochma nasosi aylanishlar soni n = 2900 daq^–1 bo‘lganida Q = 45 l/s uzatishni ta’minlab, Bunda N_n = 20,9 kVt quvvatida N
= 36 m oqim kuchiga erishadi.
Aylanishlar soni n = 2700 daq^–1 bo‘lganida nasos uzatish imkoniyati – Q₁, u erishiladigan oqim kuchi – N₁ va Bunda zarur bo‘lgan quvvat – N_n ni aniqlash talab etiladi.
Javob: Q = 41,9 l/s; N = 31,2 m; N_n1 = 16,9 kVt.


46–masala. D200–36 markazdan qochma nasosi aylanishlar soni n = 1450 daq^–1 bo‘lganida Q = 60 l/s uzatishni ta’minlab, Bunda N_n = 28,4 kVt quvvatida N
= 34 m oqim kuchiga erishadi.
Aylanishlar soni n = 1300 daq^–1 bo‘lganida nasos uzatish imkoniyati – Q₁, u erishiladigan oqim kuchi – N₁ va Bunda zarur bo‘lgan quvvat – N_n ni aniqlash talab etiladi.
Javob: Q₁ = 53,8 l/s; N₁ = 27,3 m; N_n1 = 25,5 kVt.


47–masala. D800–28 markazdan qochma nasosi aylanishlar soni n = 960 daq^–1 bo‘lganida Q = 220 l/s uzatishni ta’minlab, Bunda N_n = 72,7 kVt quvvatida N = 30 m oqim kuchiga erishadi.
Aylanishlar soni n = 850 daq^–1 bo‘lganida nasos uzatish imkoniyati – Q₁, u erishiladigan oqim kuchi – N₁ va Bunda zarur bo‘lgan quvvat – N_n ni aniqlash talab etiladi.
Javob: Q₁ = 194,8 l/s; N₁ = 23,5 m; N_n1 = 50,5 kVt.
48–masala. D2000–28 markazdan qochma nasosi aylanishlar soni n = 730 daq^–1 bo‘lganida Q = 555,6 l/s uzatishni ta’minlab, Bunda N_n = 205,8 kVt quvvatida N = 34 m oqim kuchiga erishadi.
Aylanishlar soni n = 650 daq^–1 bo‘lganida nasos uzatish imkoniyati – Q₁, u erishiladigan oqim kuchi – N₁ va Bunda zarur bo‘lgan quvvat – N_n ni aniqlash talab etiladi.
Javob: Q₁ = 494,7 l/s; N₁ = 27 m; N_n1 = 145,3 kVt.


49–masala. D320–50 markazdan qochma nasosi aylanishlar soni n = 1450 daq^–1 bo‘lganida 66–rasmda keltirilgan Q – H tavsifga ega (masalan 14). Aylanishlar soni n = 1350 daq^–1 bo‘lganida bu nasos uchun Q – H tavsifni qurib, Bunda grafikda Q – H egri chizig‘ida qaysi nuqtalar Q – H egri chizig‘idagi qabul qilingan (hisob–kitob qiliganda) nuqtalarga muvofiq kelishini ko‘rsatish talab etiladi.
Javob jadvalda keltirilgan.
5.25-jadval

Nuqta raqami	1	2	3	4	5	6
Q, l/s N, m Q, l/s N, m	20 58,5 18,6 50,7	40 58 37,2 50,3	60 55,5 55,9 48,1	80 52 74,5 45,1	100 46 93,1 39,9	120 39 111,7 33,8

50–masala. D320–70 markazdan qochma nasosi aylanishlar soni n = 2950 daq^–1 bo‘lganida 5.68–rasmda keltirilgan Q – H tavsifga ega. Aylanishlar soni n = 2750 daq^–1 bo‘lganida bu nasos uchun Q – H tavsifni qurib, Bunda grafikda Q – H egri chizig‘ida qaysi nuqtalar Q – H egri chizig‘idagi qabul qilingan (hisob–kitob qiliganda) nuqtalarga muvofiq kelishi ko‘rsatish talab etiladi.

50. 
    –rasm. D320–70 markazdan qochma nasosining tavsifi
    

5.26-jadval

Nuqta raqami	1	2	3	4	5	6
Q, l/s N, m Q, l/s N, m	0 84 0 73	10 84,6 9,3 73,5	30 81,8 28 71,1	50 80 46,6 69,5	70 78,1 65,2 67,9	90 64,8 83,9 56,3

Javob jadvalda keltirilgan.
51–masala. D320–70 markazdan qochma nasosi aylanishlar soni n = 2950 daq^–1 bo‘lganida 68–rasmda keltirilgan Q – H va Q – η tavsifga ega. Aylanishlar yangi soni n = 2600 daq^–1 uchun Q – H va Q – H tavsiflarini qurish talab etiladi.
Javob. Q – H, Q – H tavsiflari uchun nuqtalar tavsifi jadvalda keltirilgan.

5.27-jadval

Nuqta raqami	1	2	3	4	5	6
Q, l/s N, m Q, l/s N, m η = η	0 84 0 65,3 0	10 84,6 8,8 65,7 0,20	30 81,8 26,4 63,5 0,59	50 80 44,1 62,1 0,70	70 78,1 61,2 60,7 0,80	90 64,8 79,3 50,3 0,76

52–masala. D320–70 markazdan qochma nasosi aylanishlar soni n = 2950 daq^–1 bo‘lganida 68–rasmda keltirilgan Q – H tavsifga ega. Shu nasos yordamida Q_A = 70 l/s miqdoridagi suvni H_A = 50 m oqim kuchi ostida uzatish talab etiladi.
Bunda kuch liniyasining yopqichi ochiq holda bo‘lganda ko‘rsatilgan oqim kuchi bilan ishlab, zarur suv uzatilishini ta’minlashi uchun nasos qanday aylanalar sonida – n₁ ishlashi kerakligini aniqlash shart.
Javob. N = 2490 daq ^–1


53–masala. D500–36 markazdan qochma nasosi tavsifi N_tr = N_g + S_trQ² tenglamada berilib, m³/s larda ifodalangan Q uchun H_g = 20 m, S_tr = 1200 bo‘lganida suv minorasiga o‘tkazish quvurlari tizimi bo‘ylab suv uzatadi. Nasosning aylanishlari soni 960 daq.^–1 bo‘lgandagi tavsifi 69–rasmda keltirilgan.
Ushbu nasosning aylanishlar soni n₁ = 730 daq.^–1 bo‘lib, suvni xuddi shu o‘tkazish quvurlari tizimidan uzatishda q, H, η_n va N_n parametrlarini aniqlash talab etiladi.
Javob: Q₁ = 60 l/s; N₁ = 24,3 m; η_n = 0,70; N_n1 = 20,4 kVt.

50. 
    –rasm. D500–36 markazdan qochma nasosining tavsifi
    

54–masala. D500–36 markazdan qochma nasosi aylanishlar soni n = 960 daq^–1 bo‘lganida 69–rasmda keltirilgan Q – H₁ tavsifga ega. Shu nasos yordamida Q_A = 120 l/s miqdoridagi suvni H_A = 35 m oqim kuchi ostida uzatish talab etiladi.
Bunda kuch liniyasining yopqichi ochiq holda bo‘lganda ko‘rsatilgan oqim kuchi bilan ishlab, zarur suv uzatilishini ta’minlashi uchun nasos qanday aylanalar sonida – n₁ ishlashi kerakligini aniqlash shart.
Javob: n₁ = 890 daq.^–1