Насослар ва насос станциялари

Q D ^H
 ^D 

Bunda Q va H – ish g‘ildiragining tashqi standart diametri – D bo‘lganida nasosning uzatishi va oqim kuchi;
Q_sr va H_sr – diametri – D_sr bo‘lganida nasosning uzatishi va oqim kuchi.
Yuqorida keltirilgan tenglamalardan foydalanib, masalan, zarur bo‘lgan uzatish Q_a va oqim H_a kuchlarini ta’minlash uchun nasos ish g‘ildiragini qanday diametrga qadar kesish kerakligini topish mumkin. Buning uchun H = KQ² ko‘rinishidagi parabola tenglamasidan berilgan Q_a va H_a qo‘yilganidan so‘ng K koeffitsienti topiladi. Shundan keyin, grafikning Q shkalasi bo‘yicha turli uzatishlarni olib (5.64–rasm), ushbu tenglama bo‘yicha tegishli oqim kuchlarini

50. 
    –rasm.
    

Aniqlash mumkin. Oqim kuchini topishda K koeffitsient ko‘rsatkichi doimiyligicha saqlanadi. Q va H ko‘rsatkichlari bo‘yicha ayniy (podobniy) rejimlar parabolasini qurib, u albatta Q_a va H_a koordinatali berilgan A nuqta orqali o‘tib, Q– H ni B nuqtada kesib o‘tadi. Shundan so‘ng Q_b/Q_a = D/D_srA formula bo‘yicha ish g‘ildiragining D_srA diametri topiladi:

Q
D = ^{QA D}
cpA
Б
Nasosning foydali ish koeffitsienti g‘ildirakni kesishda jiddiy o‘zgarmaydi. Bunda etarli darajada aniqlik bilan nasos FIK tezyurarlik koeffitsienti n_s = 60..200 bo‘lib, har 10% kesishda 1% ga, koeffitsienti n_s = 200..300 ga teng bo‘lganida esa har 4% ga 1% kamayadi deb qabul qilish mumkin.
Tezyurarlik (tez ishlash) koeffitsienti quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi:


n_S=3,65 _{H 3 / 4} ^,
Bunda
Q – nasos uzatishi, m³/s; N – nasos oqim kuchi, m;
n – nasos ish g‘ildiragi aylanishining chastotasi, min^–1.
Tezyurarlik koeffitsienti – n_s ga bog‘liq ravishda g‘ildirakni kesishning quyidagi me’yorlari tavsiya etiladi:
n_s 60 dan 120 gacha 20–15%
n_s 120 dan 200 gacha 15–11%
n_s 200 dan 300 gacha 11–7%

O‘tkazish quvurlari tizimi tavsifini o‘zgartirish orqali markazdan qochma nasos uzatishini muvofiqlashtirish, odatda, yopqich (zadvijka) yordamida amalga oshiriladi. Nasos suv uzatishini kamaytirish maqsadida kuch liniyasidagi yopqich qisman berkitiladi. Bu usuldan qisqa muddatli muvofiqlashtirish, bir necha nasos bitta tizim uchun ishlaganida, dvigatel aylana (oborot) lar sonini o‘zgartirishga yo‘l qo‘ymaganida, suv manbaidagi suv sathi o‘zgarganida qo‘llanadi.

Yopqichni berkitilish darajasi Q₁–H₁, Q₂–H₂ drossel egri chiziqlarini (5.65– rasm) qurish, ya’ni yopqich oldida oqim kuchi yo‘qotishlari oqibatida N kamayishi bilan nasosning Q–H tavsiflarini qurish usuliga binoan topiladi.
Yopqichdagi oqim kuchi yo‘qotishlari drossel egri chiziqlarini topish uchun mazkur formulaga binoan topiladi:

_ 2
h₃=ζ_{3 2g} ^{, или}
h₃=
^А3  Q²
_d 4

50. 
    –rasm. Nasos ishini yopqich yordamida muvoffiqlashtirishda grafik qurilmalar
    

ξ₃ yoki A₃ ko‘rsatkichlarini 7–ilovaga binoan qabul qilish mumkin. Q va h₃ ko‘rsatkichlari bo‘yicha esa nasos tavsifi – Q–h₁ va Q–h₂ va h.k. lar grafigida qarshiliklar egri chizig‘i quriladi. So‘ng nasos ordinatalari tavsifi Q – H dan bir xil uzatishdagi qarshiliklar ordinatalari ayirib tashlab, olingan nuqtalar Q–H₁, Q–H₂, drossel egri chiziqlari deb nom olgan ravon (plavniy) egri chiziqlari bilan birlashtiriladi. Q–H₁, Q–H₂, drossel egri chiziqlari, Bunda talab etilgan parametrli o‘tkazish quvurlari tizimi tavsifidagi nuqta ular orasida joylashadigan qilib quriladi. Drossellar egri chiziqlari yopqichning qay darajada ochiqligiga muvofiq kelishini bilib turib (masalan, 2/8, 4/8), interpolyasiya yordamida yopqichning zarur hajmda ochilishini belgilaydilar.