Намду филология факультети ўзбек тили йўналиши магистранти Саидаҳмедова Нигора Сулаймоновнанинг “Наманган вилояти агиотопоним ва экклезионимларининг социолингвистик тадқиқи” мавзуидаги магистрлик диссертацияси

VII. Izofali birikma modelidagi qo’shma tarkibli agitoponim va ekklezionimlar. Namangan viloyati aholisining etnik tarkibi asosan turkiy xalqlar, ularning qipchoq urug’laridan iborat bo’lishi bilan birga, hududning ma’lum qismlarida tojik millati vakillari ham yashashadi. Tumandagi bu etnik holat oykonimlarlar shakllanishiga ham o’z ta’sirini ko’rsatganligi sababli toponimik so’z yasalishida forscha-tojikcha qatlam ham, oz bo’lsada ishtirok etgan. Masalan, Hazrati Bob qabri (Pop sh.), Sadpiri Komil (Kos. t.), Mahdumi A’zam ziyoratgohi (Kos. t.), Shayxulislom masjidi (Kos. t.) kabi.
Murakkab tarkibli agitoponim va ekklezionimlar. So’z birikmasi va gap shaklidagi mozor, ziyoratgoh, masjidlarning nomlari murakkab tarkibli agiot-oponim va ekklezionimlar hisoblanadi: Otchoparbuva xonaqosi (Chust t.), Mulla Xudoyberganboy masjidi (Chust t. Axcha QFY), Xo’ja Abdurahmon ibn Avf masjidi (Chust t. Toshqo’rg’on q.), Sulton Said Jaloliddin maqbarasi (Chor. t. Koroskon q.), Sherqurbonvali mozori (Uychi t. G’ayrat QFY) kabi.


III bob bo’yicha xulosa

1. 
   Agiotoponim va ekklezionimlarning etimologik tahlili nomning lug’aviy asosi, toponimik ma’nosi va ijtimoiy-siyosiy, madaniy, diniy hamda etnografik tamoyillar asosida amalga oshiriladi.
   
2. 
   Qo’shma tarkibli agiotoponim va ekklezionimlar morfologik tarkibida ikkinchi komponent sifatida indikatorlar, ya’ni mozor, qabriston, tepa kabi so’zlar faol qo’llanadi. Bu agiotoponim va ekklezionimlar morfemik o’ziga xosligidir.
   
3. 
   Agiotoponim va ekklezionimlarning deyarli barchasi tuzilishiga ko’ra qo’shma tarkibli bo’lib, ularning tarkibida o’zbek xalqiga xos hurmat-e’tibor, e’zoz motivlarini ifodalovchi valiy, sayid, eshon, xo’ja ijtimoiy-siyosiy terminlar bilan bir qatorda bobo, ota, ona, buvi kabi lug’aviy birliklar qo’llanadi.
   
4. 
   Qo’shma tarkibli Namangan viloyati agiotoponim va ekklezionimlari guruhida uch asosli nomlar ko’p uchraydi: Xo’jaobodtepa (Pop t. Xo’jaobod QFY), G’ishtmozortepa (Pop t. To’da QFY), Go’dakmozortepa (Norin t. Haqqulobod sh.) kabi.