Namanganmuhandislik-teхnologiya instituti

Laboratoriya ishi № 7
Elektrolit eritmalarida sodir bo’ladigan reaksiyalar. Indikatorlar yordamida eritmaning pH-muhitini aniqlash. Eritmalar xossalariga ta’sir etuvchi omillarni o’rganish, ionlararo sodir bo’ladigan reaksiyalarning yo’nalishi, cho’kma hosil bo’lish sharoitlari. Tuzlar gidrolizi.
Indikatorlаr rаngining nеytrаl, kislоtаli vа ishqоriy muxitlаridа o’zgаrishi.
Tаjribа № 1. Uchtа prоbirkаgа 2-3 ml distilаngаn suv quying vа hаr birigа 2-3 ml birоr Indikatordаn qo’shing: lаkmus, mеtilоrаnj vа fеnоlftаlеin. Ulаrning suvli muxitdаgi rangiga e`tibоr bеring.
Kеyin hаr bir prоbirkаgа 5-6 tоmchidаn 0,1n. HCl xlоrid kislоtа eritmаsidаn qo’shing vа chаyqаting. Rаng o’zgаrishini kuzаting vа jаdvаlgа yozing.
Xuddi shu tаjribаni 0,1n o’yuvchi NаOH eritmаsidаn 5-6 tоmchi оlib tаkrоrlаng, аrаlаshtiring vа Indikatorlаrning rаngi o’zgаrishini jаdvаlgа yozing.

№	Muxit	pH qiymаti	Indikatorlаrning rаngi
			Lаkmus	Mеtilоrаnj	Fеnоlftаlеin
1.	Nеytrаl	PH=7	Jigarrang	Pushti	Rаngsiz
2.	Kislоtаli	PH<7	qizil	qizil	rаngsiz
3.	Ishqоriy	PH>7	ko’k	sаriq	pushti sаriq

Yuqoridagi ma’lumotlar asosida jadvalni to’ldiring!

	Dist suv	NaOH eritmasi	HCl eritmasi	CH3COOH eritmasi	NaCl eritmasi	NH4OH eritmasi
Lakmus
Fenolftalein
Metiloranj

Elektrolitik dissotsialanish.
Ishning maqsadi: elektrolitik dissotsiyalanish nazariyasining asosiy qoidalarini o’zlashtirish va elektrolit eritmalarida boradigan jaryonlarni o’rganish.
Reaktivlar: H₂O-distillangan suv, shakar, NaCI-natriy xlorid(oq kristall modda), sirka kislotasi CH₃COOH (kontsentrlangan rangsiz eritma), natriy atsetat CH₃COONa (oq kristall modda), NH₄OH-ammoniy gidroksid (rangsiz eritma), indikator- fenolftalein (rangsiz eritma), marmar bo’lakchasi CaCO₃, HCl xlorid kislota(rangsiz eritma), FeC1₃-temir xlorid (qizg’ish qo’ng’ir rangli eritma), Na₂SiO₃ tuzi (rangsiz eritma), sul’fat kislota eritmasi N₂SO₄ rangsiz eritma, 2 n li KOH rangsiz eritma, BaCI₂ bariy xlorid tuzi ransiz eritma, Na₂CO₃ natriy karbonat tuzi rangsiz eritmasi, qo’rg’oshin nitrat tuzi Pb(NO₃)₂ rangsiz eritma, natriy yodit tuzi NaI rangsiz eritma.
Asbob uskunalar: menzurka, stakanlar, shisha tayoqcha, probirka.


Tajriba 1.
Kuchsiz elektrolitlar dissotsiatsiyalanishida ionlar muvozanatining siljishi.

a) Probirkaga 2-3 ml 0,1 n CH₃COOH eritmasidan quying v unga 1-2 tomchi metiloranj eritmasidan tomizing. Kislotali muhitda metiloranj qanday rang xosil qiladi ?

Usha probirkaga tahminan 1 g CH₃COONa tuzi kristallidan soling va yaxshilab aralashtiring. Nima uchun eritmaning rangi o’zgaradi ? Kuchsiz elektrolitlar eritmasi ustiga bir xil ioni bo’lgan elektrolit qo’shilganda ionlar muvozanatining siljish sababini tushuntiring.
b) Probirkaga 0,1 n li NN₄OH eritmasidan 5-6 ml quying va unga 2-3 tomchi fenolftalien eritmasidan qo’shib chayqating. Eritmani ikkita probirkaga bo’ling. Probirkalardagi eritmalardan biriga taxminan 0,5 g NH₄Cl tuzi kristallidan solib aralashtiring va eritma rangining o’zgarish sababini tushuntiring.