Namangan viloyati yangiqo’RG’on tuman xalq ta`limi bo`limiga qarashli

 Sukkulent o‘simliklar
. 
sathli qattiq barglar (yantoq); mayda bo‘laklarga qirqilgan barglar (shuvoq), tangacha 
shaklidagi barglar (saksovul, archa); barglarning mum yoki tuklar bilan qoplanishi; 
barg og‘izchalarining chuqur joylashuvi kabilar paydo bo‘lgan. 
Gigrofitlar (yunoncha «hygros» – nam, «phyton» – o‘simlik) – nam tuproq va yuqori 
namlikka ega joyda o‘sadigan o‘simliklar. Gigrofit o‘simliklarga sholi, shakarqamish 
va boshqalar misol bo‘ladi. Gigrofitlar tuproqda namlik kamaygan holda tez so‘lib 
kamaytirish hisobiga suvni tejaydigan bir qator morfologik moslanishlar 
: kichik
Agava
Molodilo 
Sutlama
Kaktus 

---

qoladi. Ularning ayrim turlari (botqoq gigrofitlari)ning ildizi va poyalarida
aerenximiya (yunoncha «aeg» – havo, «enchyma» – hujayra) – zaxirada havo 
saqlovchi hujayralar bo‘ladi. Gigrofitlarda ildiz tizimi kuchsiz, ildiz tukchalari 
rivojlanmagan, transpiratsiya kuchli bo‘ladi. Barg plastinkalari yupqa va undagi 
og‘izchalar doim ochiq bo‘ladi. 
Mezofit (yunoncha «mesos» – o‘rtacha, «phyton» – o‘simlik) – mo‘tadil nam 
sharoitda o‘sadigan o‘simliklar sanaladi. Ular qisqa muddat namlik 
yetishmovchiligiga chiday oladi. Ildiz tizimi o‘rtacha rivojlangan bo‘lib, ildiz 
tukchalariga ega, barglarida barg og‘izchalari mavjud. O‘simlik tanasidagi namlik 
miqdoriga qarab og‘izchalar ochilishi yoki yopilishi mumkin. Adir, o‘tloq 
o‘simliklari, shuningdek, mo‘tadil zonadagi deyarli barcha madaniy o‘simliklar 
mezofit bo‘lib, ular o‘simliklarning boshqa ekologik guruhlariga nisbatan keng 
tarqalgan. 
Hayvonlarning namlikka moslanishiga ko‘ra ekologik guruhlari.
Namlik hayvonlar uchun ham muhim ekologik omil sanaladi. Namlik darajasiga 
ko‘ra hayvonlarni quyidagi ekologik guruhlarga ajratish mumkin: suv muhitida 
yashaydigan (korallar, meduzalar, baliqlar, kitlar, delfinlar), suv va quruqlik muhitida 
yashaydigan (qurbaqalar, timsohlar, pingvinlar), quruqlik muhitida yashaydigan 
hayvonlar (bo‘g‘imoyoqlilarning vakillari, sudralib yuruvchilar, qushlar va 
sutemizuvchilar). Quruqlikda yashovchi hayvonlar ham tanasidan ajralib chiqadigan 
namlik miqdorini qayta to‘ldirish uchun vaqti-vaqti bilan suvga ehtiyoj sezadi.
Hayvonlarda suv rejimiga bog‘liq holda moslanish turlari: fiziologik, morfologik va 
etologik moslanishlar mavjud. 
Fiziologik moslanishlar organizmda namlikka bo‘lgan ehtiyojni qondiruvchi hayotiy 
jarayonlarning o‘ziga xos xususiyatlarini ifodalaydi. Qushlar, sutemizuvchilar suv 
ichadi, suvda hamda quruqlikda yashovchi hayvonlar esa terisi orqali shimadi. Cho‘l 
hayvonlari uchun esa iste’mol qiladigan oziq-ovqat tarkibidagi suv yetarli 
hisoblanadi. Organizm tarkibidagi yog‘ zaxirasining oksidlanishi jarayonida hosil 
bo‘ladigan metabolitik suv hisobiga yashaydigan hayvonlar ham ko‘p. Nam tanqis 
bo‘lgan joylarda yashovchi organizmlar uchun xos metabolit, ya’ni moddalar 
almashinuvining oxirgi mahsuloti siydik kislota hisoblanadi. Siydik kislota suvda 
yomon eriganligi tufayli uni organizmdan chiqarib yuborish uchun suv deyarli talab 
etilmaydi. 
Morfologik moslanishlar hayvon organizmida suvni saqlashga qaratilgan 
moslanishlar hisoblanadi. Qushlar tanasi pat bilan, sutemizuvchilar tanasi jun bilan, 
sudralib yuruvchilar tanasi muguz tangachalar bilan qoplangan. Hasharotlar va 
o‘rgimchaksimonlar qalin xitindan iborat tana qoplamiga ega, quruqlikda yashovchi 
molluskalarda chig‘anoq bo‘ladi. 
Etologik moslanishlar – hayvonlar tomonidan suvni qidirib topishga yo‘naltirilgan
moslanish. Ko‘pgina hayvonlar vaqti-vaqti bilan suv ichgani suv manbalariga 
boradi. Hayvonlarning suvga bo‘lgan ehtiyoji qurg‘oqchilik davrida ularning suv 
mo‘l bo‘lgan joylarga migratsiya qilishiga sabab bo‘ladi. Masalan, antilopalar, 
sayg‘oqlar uzoq joylarga migratsiya qiladi. Ayrim hayvonlar qurg‘oqchilik davrida 
tungi hayot tarziga o‘tadi yoki yozgi uyquga ketadi . 

---