Namangan pedagogika kolleji

Internet manbalari.
1.www. adabiyot.zn.uz.
2. http://www.ziyonet.uz.
3.http://referat.arxiv.uz

Sana: _________________						« T a s d i q l a y m a n »
Guruh						O`.I.B.D.o`rinbosari
Sana						___________Sh.Mamadaliyev

15-Mavzu: O’zbek bolalar adabiyoti.Quddus Muhammadiy, Zafar Diyor, Ergash Raimovlar ijodi
O‘quv mashg`ulotining o`qitish texnologiyasi modeli

Vaqt: 80 daqiqa	Ta’lim oluvchilar soni______
O`quv mashg`uloti shakli va turi	Nazariy/Amaliy
O`quv mashg`uloti rejasi	1. O’zbek bolalar adabiyoti 2. Quddus Muhammadiy, Zafar Diyor, Ergash Raimovlar ijodi 3. O’zbek bolalar shoirlarining asarlari bilan tanishish
O‘quv mashg`ulotining maqsadi: haqida yangi bilim, ko`nikma va malaka berish.
O‘qitish natijasi	Ushbu mavzuni o`zlashtirish natijasida o‘quvchida shakllanadigan asosiy bilim, ko`nikma yoki kompetensiyalar
Pedagogik vazifalar 1. haqida ma`lumot beradi; 2. haqida tushuntiradi: 3. mavzusini ochib beradi.	O‘quv faoliyat natijalari; 1. haqida tushunchaga ega bo`ladilar. 2. haqida biladdilar: 3. farqi mazmunini bilib oladilar.
O‘qitish metodlari	Kichik axborotli ma’ruza, xikoya, tushuntirish, ko`rsatma berish, namoyish.Ko`rsatish, video usul, kitob bilan ishlash, insert, mashq, suxbat, baxs-munozara, aqliy xujum ,ta’limiy o`yinlar, BBB, Ven diogrammasi, va boshqalar (quyidagilardan maqsadga ko`ra tanlab olinadi).
O‘qitish vositalari	Matnlar, yozuv taxtasi, slaydlar, proektor, kompyuter, videofilm, grafikli organizatorlar, chizma, grafiklar, na`munalar, televizor, rasmlar…
O`quv faoliyatini tashkil etish shakli	Ommaviy, jamoaviy, guruxli, juftlikda, yakka tartibda
O`qitish sharoiti	Maxsus texnik vositalar bilan jixozlangan guruxlarda ishlashga mo`ljallangan xona
Qayta aloqaning usul va vositalari	Tezkor-so`rov, savol-javob, mashg’ulot ishlanmalar,variativ dasturlar tuzish, amaliy topshiriqlarni baxolash

O‘quv mashg‘ulotining texnologik xaritasi

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	Ta’lim oluvchi
1-O‘quv mashg`ulotiga kirish (5daq.)	Tashkiliy qism: 1. O‘quvchilarni mashg`ulotga tayyorgarligi va davomatini tekshiradi	Mashg‘ulotga tayyorlanadilar
2-bosqich. Asosiy (65 daq.)	Tayanch bilimlarni faollashtirish: 1. Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi hamda o`tilgan mavzu bo`yicha o‘quvchilarga savollar beradi, ularni baxolaydi. Maqsad va vazifani belgilanishi: 1. Mashg`ulotning nomi, rejasi, maqsad va o`qitish natijalar bilan tanishtiradi. 2.Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi; 3. O‘quv mashg`ulotida o‘quv ishlarini baxolash mezoni va ko`rsatkichlari bilan tanishtiradi Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish: 1. Tezkor – so`rov, savol - javob, aqliy xujum, amaliy ish bajarish,“o`ylang va juftlik-da fikr almashing”, va boshqa texnikalar orqali bilimlarni faol-lashtiradi. Yangi o‘quv materiali bayoni: 1. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq, o‘qitish jarayonini tashkil etish bo`yicha harakatlar tartibini bayon etadi. Asosiy xolatlarni yozdiradi; 2. Slaydlarni Power Point tartibida namoyish va sharxlash bilan mavzu bo`yicha asosiy nazariy xolatlarni bayon qiladi Yangi o‘quv materialini mustaxkamlash: 1. Mustaxkamlash uchun amaliy ish taqdimoti bajariladi Jarayon kichik guruxlarda davom etishini ma’lum qiladi; 2. Kichik guruxlarga bo`ladi, kichik guruxda ishlash qoidasi bilan tanishtiradi xar bir guruxga topshiriq beradi va baxolash mezoni bilan tanishtiradi.Ishni bajarish yo`riqnomasini beradi; 3. Guruxlarda ishlarni boshlashga ruxsat beradi. Xar bir kichik gurux ishtirokchisi vazifani bajarish tartibini tushunganligini aniqlash maqsadida qaytar aloqa o‘tkazadi. Bajarish jarayonini kuzatadi, maslahatlar beradi. 4. Ishga ajratilgan vaqt tugaganini ma’lum qiladi, guruxlar taqdimotini tashkil etadi. Guruh a’zolariga diqqat bilan eshitish -larini va savollar berishlarini, shu bilan birga o`zaro bir-birlarini baxolashlarini eslatadi.Javoblarni to`ldiradi va qisqacha xulosalar qiladi; 5. Guruhlar ishini o`zaro baxolashni o`tkazadi, mavzuning xar bir qismi bo`yicha xulosalar qiladi, eng asosiylariga e’tibor qaratadi, berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatadi. Mavzuning kasbiy faoliyatlaridagi ahamiyati bilan bog`lab mavzuni yakunlaydi.	Uy vazifasini taqdim etadilar. Savollarga javob beradilar. Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Topshiriqni bajaradilar. Kichik guruhlarga bo‘linadilar. Kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishadilar. Xar bir gurux o`z topshiriq va ishlari bo`yicha faoliyatini boshlaydi. Xar bir guruh sardorlari chiqib o`z ishlarini taqdim qilishlarini aytadi. Berilgan qo`shimcha savollarga javob beradilar. Guruh ish natijalarini o`zaro baholaydilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar
3-bosqich Yakuniy (10 daq.)	Mashg`ulot yakuni: 1. Barcha o‘quvchilarni amaliy bajargan ishlarini izoxlab baxolaydi va rag’batlantiradi. Uyga vazifani berilishi: Kelgusi mashg`ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan yuriqnoma beradi	Baxolari bilan tanishadilar. Topshiriqni yozib oladilar

Fan o`qituvchisi: M.Abdullayeva
15-Mavzu: O’zbek bolalar adabiyoti.Quddus Muhammadiy, Zafar Diyor, Ergash Raimovlar ijodi
Reja:
1. O’zbek bolalar adabiyoti
2. Quddus Muhammadiy, Zafar Diyor, Ergash Raimovlar ijodi
3. O’zbek bolalar shoirlarining asarlari bilan tanishish


0‘zbek xalqi qadimdan mehnatkash, savodxon xalq b o ‘lgan. Bunga erishmoq uchun esa farzandlar tarbiyasiga juda qattiq e’tibor bergan. Bolalarga ta ’Iim-tarbiyada ko‘proq xalq og‘zaki ijodi bilan ta’sir qilish yo‘lidan borgan. Boy va rang-barang xalq ijodi nam unalari yozma adabiyotning maydonga kelishi va rivojlanishida boy m anba bo ‘lib xizmat qiladi. Bu yerda yana bir narsani ta ’kidlab o‘tish kerakki, badiiy adabiyotning taraqqiyoti jamiyatning um um iy taraqqiyoti bilan ham uzviy bog‘!iqdir. Bu jihatdan M ahmud K oshg‘ariyning «Devonu lug‘atit turk» asarini eslab o ‘tish o ‘rinlidir. XI asrning buyuk tilshunos olimi o ‘zining bu kitobida bizga ko‘p m a’lumotlar bcradi. Kitobda XI asr adabiyoti bilan birga, awalgi zamonlarda paydo b o ‘lib, og‘izdan-og‘izga, avloddan— avlodga ko‘chib yurgan qo‘shiq va lirik she’rlardan namunalar ham keltirilgan. Ayniqsa, mehnat, qahramonlik, m arosim, mavsum qo‘shiqlari haqida batafsil ma’lumot beriladi. Shuningdek, www.ziyouz.com kutubxonasi Yusuf Xos Hojibning «Qutadg'u bilig» («Saodatga olib boruvchi bilim»), Ahm ad Yugnakiyning «Hibat ul haqoyiq» (« H aq iq atlar arm ug'oni») dostonlarida ham da Ahmad Yassaviy, Sulaym on B oqurg‘oniylarning asarlarida til, ilm, fan, axloq-odob masalalari qam rab olinadi. Haydar Xorazmiy, Qutb, Durbek, Sakkokiy, Lutfiy singari shoirlam ing adolatsizlik va zulm ni qoraiash, oddiy insonning og‘ir ahvoiiga achinish, orzuannonlarini qisman bo‘lsa-da yoritishga qaratilgan asarlari tarixda muhim rol o ‘ynaydi. Atoiy, Sakkokiy, Lutfiy g‘azallari tim solida XV asr o'zbek she’riyati hayotiy voqelikni aks ettirish sohasida katta badiiy tajriba to'pladi. Bu tajriba Alisher Navoiydek buyuk san’atkom ing voyaga yetishi uchun zarur bo‘lgan shart-sharoitlarni tayyorladi. Alisher Navoiy butun faoliyati va ijodini insonning baxt-saodati uchun kurashga, xalqning osoyishtaligiga, o ‘zaro urushlam ing oldini olishga, obodonchilik ishlariga, ilm-fan, san’at va adabiyot taraqqiyotiga bag‘ishladi. U adolatparvar, donishmand davlat arbobi, o'zbek klassik adabiy tiliga asos solgan va o‘zbek m umtoz adabiyotini yangi taraqqiyot pog‘onasiga ko‘targan buyuk so‘z san’atkori bo‘Iib, davming m adaniy hayotiga rahbarlik qildi, ilm-fan, san’at va adabiyot ahllariga hom iylik ko‘rsatdi, ko'plab shogirdlar yetishtirdi. XV—XVI asrlarda yashab ijod etgan Zahiriddin M uham m ad Bobuming «Bobumoma» asarida o'sha davr hayotiga doir tarixiy voqealar bilan birga, ilm-fanga oid qimmatli m a'lum otlarberilgan, turli xalqlam ing urf-odatlari, tili, san 'ati va adabiyoti yoritilgan. XVIII asming oxiri XIX asm ing boshlarida yashab ijod etgan ikki buyuk shoir M uhammadniyoz Nishotiy va M uham m ad Sharif Gulxaniylar ijodi mumtoz adabiyotimiz tarixida alohida ajralib turadi. Nishotiyning xalq og'zaki ijodi asosida yaratgan «Husnu dil» dostoni ishq-m uhabbat, aqlfarosat, odob-axloqqa bag'ishlangan. Shu narsa diqqatga ioyiqki, dostonda har biri mustaqil asar bo‘la oladigan «Shohboz va bulbul», «Gul va Daf», «Nay va Shamshod», «Kosai C hin Nargis», «Binafsha va Chang» kabi masallar ham berilgan. Bu masallarning barchasida el-yurtga foyda keltirish, m aqtanchoq bo‘lmaslik, ortiqcha kibr-havoning zarari kabi mavzulaming yoritilishi bolalar uchun har jihatdan ibratlidir. G ulxaniy ham «Zarbulm asal» asarida o ‘zining m uhim ijtimoiy qarashlarini, el-ulus taqdiriga m unosabatini qiziqarli m asallar orqali ifodaladi. Munis mehnatkash xalqning og‘ir ahvoiiga qattiq achindi, ilm-fan va adabiyot ahlining xor-zorligidan qayg‘urdi. Shoir kishilam i bilim olishga, kitob o ‘qishga, johil va yomonlardan uzoq bo'lishga chaqirdi. Munis «Savodi ta'lim » risolasi orqali bolalami o ‘qitish va tarbiyalash ishiga katta hissa qo‘shdi. U ningm a'rifatparvarlikg‘oyalari o ‘zidan keyin yashagan Muqimiy, Furqat, Zavqiy, Avaz 0 ‘tar kabi shoirlarga ham katta ta 's ir k o ‘rsatdi. www.ziyouz.com kutubxonasi M a’rifatparvarlikni bayroq qilib ko‘targan Abdulla Avloniy, Hamza, Fitrat, Elbek, M unawarqorilar tomonidan yozilgan daislik va qoilanm alarda bolalar hayoti, o ‘qishi, axloq-odobi haqida materiallar beriladi. Abdulla Avloniy («Birinchi muallim», «Ikkinchi muallim», «Maktab gulistoni», «Turkiy guliston yoxud axloq»), Hamza Hakimzoda Niyoziy («Yengil adabiyot», «Axloq hikoyalari», «Qiroat kitobi») asarlarida yangi davr nafasi ufura boshladi. 0 ‘tgan asrning 20>yillarda Fitrat, ChoMpon, Usmon Nosir, G ‘afur G ‘ulom , G ‘ayratiy, Shokir Sulaym on, Oybek va boshqalarning katta yoshdagi bolalar uchun yozgan asarlarida ilm va mehnatga chaqiriq keng o‘rinoldi. KeyinchalikbusafgaZ. Diyor, D.Oppaqova, M. Fayziy, I. Muslim, A. Rahmat, Sh. Sa’dulla, S Jo ‘ra, M. Oqilova, Q. Muhammadiy, H. Nazirlar kelib q o ‘shildi. U lar bolalarni yaxshi o ‘qishga, ilm, fan nurlaridan bahram and bo ‘lishga, davming haqiqiy o ‘g‘il-qizlari bo‘lib kamol topishga targ‘ib etdilar. Bolalar adabiyotimiz yildan-yilga rivojlanib bordi. 30-yillarga kelib, o‘zining professional shoir va yozuvchilariga ega bo'ldi. Poeziya (Zafar Diyor, Adham R ahm at, Ilyos Muslim, Shukur Sa’dulla, Sulton Jo‘ra, M ahmuda Oqilova, Q uddus Muhammadiy), proza (Majid Fayziy, Dorjiya Oppoqova, Hakim Nazir), dramaturgiya (Zafar Diyor, Dorjiya Oppoqova) sohalarida bolalar ijodkorlari yctishib chiqdilar. Sadriddin Ayniy, G ‘afur G ‘ulom, Hamid O lim jon, Oybek, Shokir Sulaymon va G ‘ayratiylir ham o ‘zbek bolalar adabiyotini yuksaltirish ishiga o ‘z hissalarini qo‘shdilar. Bu davrda Zafar Diyoming «Qo‘shiqlar» (1933), «Tantana» (1936), «She'rlar» (1939), «Muborak» (1940), «She'rvahikoyalar» (1940) to‘plamlari va «M ashinist» (1935) dostoni, «Baxtli yoshlik» dramasi, «Jo‘natish», «Nojo‘yaliklar» hikoyalari; A. Rahmatning «Dum» (1938), «Baxtli yoshlik» (1939), «Zavqli allalar» (1940), «She'rlar» (1940), «Hiylagar tulki» (1940) kitoblari; Sulton Jo'raning «Fidokor» (1940); Ilyos Muslimning « 0 ‘suv» (1932); «Zaharxandalar» (1932) to‘plamlari, «Miqti keldi» dostoni (1934); Shukur S a'dullaning «Hayqiriq» (1932) «Uch ayiq», «Ayyor chumchuq» (1937), «Yoriltosh* to ‘plamlari bosilib chiqdi. Bu davrda qardosh xalqlar adabiyotidan juda ko‘plab sara asarlar o‘zbek tiliga tarjima qilindi. Buning natijasida o ‘zbek bolalar adabiyoti har tomonlama boyib bordi. A yniqsa, «Yosh turkistonliklar», «Bolalar yo‘ldoshi», «Bolalar dunyosi», « 0 ‘zgarishchi yoshlar», «Yosh kuch» kabi jum allar nashrining yo‘lga qo‘yilishi bolalar adabiyotining har tomonlama rivojlanishiga sabab bo‘ldi. Xullas, bolalar adabiyotining mavzu doirasi kengaya bordi. Yoshlik, m aktab hayoti, ona-yurt tabiati, xalqlar do‘stligi, ilm, hunar va texnikaga m uhabbat m avzulari bolalar adabiyotidan keng o‘rin oldi.