Namangan muxandislik texnologiya instituti

REJA:

1. 
   Tahlil usullari va metodikasini guruhlarga ajratish
   
2. 
   Iqtisodiy tahlilda taqqoslash usuli
   
3. 
   Iqtisodiy tahlilda ko’’ o’lchovli taqqoslash
   
4. 
   Ko’rsatkichlarni taqqoslanma ko’rinishga keltirish usullari
   
5. 
   

Tayanch so’zlar: Iqtisodiy tahlilning metodi, iqtisodiy tahlil usullari, taqqoslash usuli, nisbiy va o’rtacha miqdorlar, guruhlash usuli, balans usuli,zanjirli o’rin almashtirish usuli, mutlaq farqlar usuli, nisbiy farqlar usuli, indeks metodi, korrelyatsion tahlil usullari, integral usuli.

Iqtisodiy tahlil qilish jarayonida turli usullar va metodikalar qo’llaniladi. Bu usul va metodikalardan foydalanish jarayonida tahlil metodining asosiy jihatlarining kom’leksligi va tizimlashganligi yaqqol ko’rinadi. Xo’jalik jarayonlarining umumiy birligi, o’ziga xos tuzilish va tarkibga egaligi hamda murakkab tavsifdagi o’zaro bog’liqligi tahlil usullari va metodikalarini qo’llashda asosiy ehtiborda turadi.

Tahlilning usul va metodikalarini ko’llashda korxonaning xo’jalik va boshqa turdagi faoliyatini bir butun tizim ekanligi, uning umumiy yakuniy natijasi mavjudligi nazarda tutilgan holda faoliyatning turli tomonlari va elementlari ham alohida, ham birgalikda o’rganilib, ularning o’zaro bog’liqligi, biri ikkinchisining tahsiridan kelib chiqishi, yahni ketma- ketligi aniqlanib, barcha omillar asosiy hamda asosiy bo’lmagan guruhlarga bo’linib, ular o’zaro uyg’unlashtirilgan hamda tizimga solingan holda yakuniy natijaga omillarning birgalikdagi bevosita va bilvosita tahsiri hisoblanadi.
Iqtisodiy tahlilning usul va metodikalarini shartli ravishda anhanaviy va matematik guruhlarga ajratish mumkin. Iqtisodiy tahlil ‘aydo bo’lgandan buyon qo’llanilib amaliy tajribada keng foydalanib kelinayotgan usul va metodikalar birinchi guruhni tashkil etadi. Ularga misol qilib taqqoslash, guruhlash, mutlaq, nisbiy va o’rtacha ko’rsatkichlarni hisoblash, indeks, balans hamda zanjirli bog’lanish va shu kabilarni ko’rsatib o’tish mumkin.
Matematik usullarni yuzaga kelishi esa iqtisodiy axborotlarni qayta ishlovchi kom’g’yuterlar hamda axborot texnologiyalarini rivojlanishi bilan bog’liq. Ushbu usullar iqtisodiy axborotlarni hisoblash va qayta ishlash jarayonini tezlashtirib, ularni qisqa muddatda boshqaruv xodimlariga uzatish hamda murakkab masalalarni tez va aniq hal qilishda muhim ahamiyat kasb etadi. Korrelyatsiya, regressiya, integral, nazariy o’yin, matematik dasturlash va shu kabilar matematik usullarga misol bo’ladi.