Namangan muhandislik-texnologiya instituti "sichtei" kafedrasi "hozirgi zamon raqobat nazariyasi"

MILLIYIQTISODIYOTDA GI MUVAFFAQIYATLI TARMOQLARNIANIQLASH 
Xalqaro faoliyatda nima uchun mamlakat u yoki bu tarmoqda raqobat ustunligiga erishayotganligini aniqlash, 
Shuningdek, firmalar siyosati va milliy iqtisodiyot uchun boshlang’ich holatlarni tushunib olish uchun jahon savdosida yetakchi 
o’rin egallaydigan o’nta mamlakat, ya’ni Buyuk Britaniya, Germaniya, Daniya, Italiya, Koreya, Singapur, AQSH, SHveytsariya, 
SHvetsiya va Yaponiya to’rt yil davomida tadqiq qilindi. Bu ro’yxatda jahonning uchta yetakchi sanoatlashgan davlati - AQSH, 
Yaponiya va Germaniya, Shuningdek, hajmi, ishlab chiqarishga nisabatan davlat siyosati, ijtimoiy falsafasi, jo’g’rofiy sharoitlari 
va jahondagi o’rni bo’yicha bir-biridan keskin farq qiladigan bir qator davlatlar kiradi. Keyingi vaqtda Osiyo mamlakatlariga 
ko’p e’tibor berilmoqda. 1998 yilda aytib o’tilgan o’nta mamlakat birgalikda butun jahon bilan teng miqdorda eksport qilgan. 
106 

---

Milliy raqobatbardoshlikni o’rganishga bag’ishlangan ko’plab tadqiqotlar biror alohida mamlakat bilan cheklanib 
qolar yoki bitta mamlakat, ko’pincha Yaponiya bilan taqqoslashga asoslanardi. Bunday tadqiqotlar ko’p foydali narsalar berdi, 
lekin bunday yondashuv masaladan chetga chiqib ketishga olib kelishi mumkin. 
Har bir mamlakatni tadqiq qilish ikkita bosqichdan iborat edi: birinchi bosqichda mavjud statistik ma’lumotlar, 
boshqa matbuot xabarlari va joylarda olingan interbvyulardan foydalanib, firmalar muvaffaqiyatga ega bo’lgan taromqlar 
aniqlanardi. Bizning tadqiqotimiz qishloq xo’jaligi, qayta ishlash sanoati va xizmatlar sohasini ham qo’shib hisoblaganda barcha 
tarmoqlarni o’z ichiga oladi. Oldingi tadqiqotlarning ko’pchiligi xizmatlar sohasini chetlab o’tardi. Bu noto’g’ridir, chunki 
xizmatlar sohasidagi raqobat xalqaro faoliyatda tobora ko’proq ahamiyat kasb etmoqda. Bizning tadqiqotimizda asosiy tahlil 
birligi aniq belgilab olingan tarmoq yoki tarmoqning biror segmenti bo’ldi. Xalqaro faoliyatda mamlakatning raqobat ustunligi 
tobora ko’proq alohida tarmoqlar yoki hatto segmentlarda jamlanmoqda. Bu raqobat ustunligining manbalari qanchalik 
o’ziga xos va turlichaligini ko’rsatadi. Tadqiqotning statistik bosqichi uchun xalqaro raqobat ustunligining eng yaxshi mezonlari 
deb, biz bir qator mamlakatlarga yirik va doimiy eksportni va/yoki o’zi joylashgan mamlakatdagi tajribalar va qo’yilmalar 
asosida kapital olib chiqib ketishni qabul qildik.