Namangan muhandislik-texnologiya instituti "sichtei" kafedrasi "hozirgi zamon raqobat nazariyasi"

Mahalliy raqobatchilar klasterlari omillar yaratishni rag'batlantiradi 
Firmalar strategiyasi, tuzilishi va 
raqobatchilik 
Turli milliy muammolar omillar 
yaratilishini rag'batlantiradi 
3.1-
 
rasm. Omillar yaratilishiga ta'sirning yo'nalishi va xususiyati 
Raqobatchilar guruhlari o'rtasidagi raqobat ularni o'quv yurtlari, ilmiy-tadqiqot institutlari, shuningdek axborot 
manbalari bilan munosabatlarni rivojlantirishga majbur qiladi. Buning hammasi omillar yaratish jarayonlarini ancha 
tezlashtiradi. Raqobatchilar guruhlarining mavjudligi o'quv yurtlari bitiruvchilari uchun ish beruvchilar, shuningdek, 
ixtisoslashgan vositalar, dasturlar va bilimlar ishlab chiqaruvchilarning ko'p ekanligini anglatadi. Bundan tashqari, raqobatchilar 
guruhlarining mavjudligi siyosiy qo'llab-quvvatlovni kuchaytiradi va ixtisoslshagna omillarni yaratishga hukumat 
investitsiyalariga nisbatan kelishuvni tezlashtiradi. 
Shunday qilib ichki raqobatchilar guruhining oimllar yaratilishga ta' siri - muhim va umumiy hodisadir. Lekin bu har 
doim ham o'z-o'zidan bo'lavermaydi. Mahalliy firmalar butun omillar kompleksini doimiy takomillashtirish va ularga 
investitsiyalarni rag'batlantirish bo'yicha faol ishlash zaruriyatini anglashlari kerak. 
Omillar majmui va uni shakllantirish sur'atlari turdosh va qo'llab-quvvatlovchi tarmoqlarga ham bog'liq. Bu tarmoqlar 
ixtisoslashgan omillarni yaratish va takomillashtirish mexanizmlarini rag'batlantiradi. Ulardan ba'zilari odatda bir-birini 
almashtiradigan bo'ladi. Masalan, Daniyada maxsus ta'lim dasturlari, malakali mehnat 
79 

---

re surslari va biologik tadqiqotlar o'tkazish imkoniyatining borligi bu mamlakatning insulin, fermentlar va ovqatga 
qo'shiladigan mahsulotlar ishlab chiqarishdagi ustunligi manbai bo'ldi. 
Shuningdek, ba'zi omillarning yaratilishiga talab o'lchamlari ham ta'sir ko'rsatadi. Ma lum mahsulotga haddan ortiq 
yuqori talab davlat va xususiy investitsiyalarni tegishli omil yaratishga yo'naltiradi. Ilgari surilgan va ixtisoslashgan ishlab 
chiqarish omillari kuchli mahalliy talabni qondirish maqsadida rivojlanadi. Masalan, Shvetsiya va Norvegiya kabi mamlakatlar 
okeanografi va kemasozlik bo'yicha yaxshi rivojlangan ixtisoslashgan o'quv va ilmiy-tadqiqot muassasalariga ega. 
Vaqti kelib investitsiyalarning turli mamlakatlardagi tezligi va yo'nalishidagi farq tegishli tarmoqlarni rivojlantirish uchun 
muhim bo'lgan ixtisoslashgan omillarning yiFilishidagi katta milliy farqlarga olib kelishi mumkin. 
Muayyan tarmoq mahsulotiga bo'lgan ichki talab o'lchamlari ko'pgina milliy xususiyatlarga boFliq. Aholi, iqlim, ijtimoiy 
me'yorlar, butun iqtisodiyotning tuzilish kabilar shular jumlasidandir. Biroq boshqa determinantlar ham, xuddi 3.2-rasmda 
ko'rsatilganidek muhim rol o'ynaydi.