Namangan muhandislik-qurilish

Yo’ltransport hodisalari to’g’risidagi ma’lumotlarni
yig’ish tizimi. yo’ltransport hodisalarini maxsus
kartochkalarda va formalarda hisobga olish
YTH ni hisobga olish ishlari O’zbekiston Respublikasi hududida Davlat
harakat xavfsizlik nazorati (DHXN) xodimlari tomonidan olib boriladi. Ayrim
vazirliklar, korporatsiyalar, kontsernlar va uyushmalar o’z tashqilotlariga tegishli
avtotransport yoki yo’llarda sodir etilgan YTH ni alohida hisob qilib boradilar, bunda
ular birlamchi axborotni DHXN bo’linmalaridan oladilar. Masalan
«Toshshaharyo’lovchitrans»
uyushmasi, «Uzneftgaz»
korporatsiyasi
avtokorxonalriga tegishli avtomobillar sodir etgan YTH ni, «O’zavtoyo’l»
kontserniga tegishli yo’l xo’jaliklarida esa umum foydalanuvdagi avtomobil
yo’llarida qayd etilgan YTHni hisobga olib borish bilan birgalikda to’plangan

---

ma’lumotlarni batafsil tahlil qilinadi. SHuningdek, sog’liqni saqlash vazirligiga
qarashli tibbiyot tashqilotlarida YTH da jabrlanganlarni ro’yxatga olinadi.
YTH ni hisobga olish tartibi va ma’lumotlar yig’ish ishlari DHXN
bo’linmalarida bir xil tartib bo’yicha olib boriladi. Bu tartibga asosan hamma YTH
ikki gruppaga bo’linadi.
Birinchi gruppaga YTH da halok bo’lganlar yoki jarohat olganlar kiradi.
Bunday YTH ma’lumotlari maxsus kartochkalarda hisobga olinib, davlat statistika
hisobiga kiritiladi.
Agarda YTH da jarohat ko’rmasdan faqat moddiy zarar ko’rilsa yoki yengil
jarohat olinsa, bunday holatda YTH ni ikkinchi gruppaga kiritiladi. Bu xildagi YTH
davlat statsitka hisobotiga kiritilmaydi va ularni shahar, nohiya, vazirliklar darajasida
ko’rib chiqiladi.
Agarda tan jarohati oluvchi kishi o’zining ish qobiliyatini yo’qotsa,
kasalxonada bir sutkadan kam bo’lmagan vaqtda davolansa yoki birinchi tibbiy
yordamdan keyin qatnab davolanish belgilansa, uholda YTH da jarohat olgan
hisoblanadi.
YTH ni hisobga olish uchun O’zbekiston Respublikasi hududida barcha
DHXX xodimlari tomonidan bir xil turdagi YTH kartochkasi to’ldiriladi.
Avtotransport korxonalarida «Harakat xavfsizligi xizmati» xodimlari
korxonaga tegishli bo’lgan transport vositalari sodir etgan YTH ni hisobga olish,
tahlil qilish va amaliy choratadbirlar ko’rish ishlarini olib boradilar. Masalan,
«Toshshaharyo’lovchitrans» Davlat uyushmasi haydovchilari tomonidan sodir etilgan
yo’ltransport hodisalar hamda qoidabuzarliklar to’g’risidagi ma’lumotlarni
3.6jadvalda keltirilgan tartibda hisobga olinadi. SHuningdek, muntazam ravishda
harakatdagi transport vositalarini yo’llarda nazorat qilinib, quyidagilar aniqlanadi:
tekshiruv sanasi, transport vositasi kimga tegishli, qanday rusumli, davlat raqami,
harakat yo’nalishi, haydovchining ismi-sharifi, tekshiruv vaqti va joyi, yo’l varaqasi
raqami, qoidabuzarlik turi, haydovchining imzosi, ko’rilgan chora va natijalar.
Yo’l xo’jaliklari o’z tasarufida bo’lgan avtomobil yo’llarida yuz bergan
(asosan yo’l sharoiti kamchiligi bilan) YTH ni hisobga olib, uni YTH1 formada yoki
alohida daftarda quyida ko’rsatilgan jadval ko’rinishida qayd etadi. YTH ning oylik,
kvartallik va yillik ko’rsatkichlarini o’rganib, yo’l sharoitini yaxshilash bo’yicha ish
rejasi tuziladi.
Yo’l xo’jaliklarida YTH to’liq hisobga olish uchun avtor tomonidan yangi
kartochka formasi tavsiya etilgan bo’lib, uni yozma ravishda yoki EHM yordamida
to’latish mumkin. Bu kartochkalarning afzalligi u yoki bu ko’rsatkichlarni belgilab,
hamma ma’lumotlar shaxsiy EHMga kiritiladi. Kartochka quyidagi bo’limlardan
tashqil topgan: umumiy ma’lumotlar, yo’l qoplamasining turi, qatnov qismining
holati, obhavo to’g’risida ma’lumot, trasport oqimining holati, yo’lning yorug’ligi,
aholi yashovchi joyning ta’rifi, YTH sodir bo’lgan joyning ta’rifi, holatini yaxshilash
uchun bajarilishi kerak bo’lgan tadbirlar.
YTHni yig’ish va tahlil qilishda EHMning roli juda katta bo’lib,hozirda
rivojlanganbarcha davlatlarda YTHni yig’ish va uni tahlil etishda EHMdan
foydalanish keng yo’lga qo’yilgan. Bu maqsad uchun «Harakat xavfsizligini
avtomatik axborotqidiruv tizimi» tuzilgan. Bu tizim yordamida quyidagi masalalar

---

141
yechiladi:
1. Davlat va har xil darajalarda YTH miqdorini pasaytirish bo’yicha dasturlar
ishlab chiqish.
2. Haydovchilarga guvohnoma berishni, ularning tartib buzganliklarini qayta
imtihon topshirishni nazorat qilish (bu ish ko’pchilik shahar va viloyat miqyosida
respublikamizda yo’lga qo’yilgan).
3. Transport vositalarini registratsiya qilish, texnik ko’rikdan o’tkazish,
transport vositalari kuzovini. Dvigatelini va boshqa agregatlarini hisobga olish
ishlarini amalga oshirish (Respublikada bu ishlar ham qisman yo’lga qo’yilgan).
4. YTH lari to’g’risidagi ma’lumotlarni yig’ish va uni so’ralgan tashqilotlarga
tarqatish.
5. Yo’l sharoitini nazorat qilish, YTH ko’p qaytariladigan yo’l bo’laklarini
aniqlash, yo’l sharoitini yaxshilash bo’yicha olib borilayotgan ishlarni nazorat qilish.
6. Yo’l harakatini boshqarishda mavjud imkoniyatlardan operativ ravishda
foydalanish, avariya va tez yordam xizmatlarini boshqarish.
7. Harakat xavfsizligini vazirliklar bo’yicha nazorat qilish, avtotransport
korxonalaridagi, yo’l va ko’cha bo’laklarida yuz bergan YTH ni tahlil qilish.
8. Harakat xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan me’yoriy xujjatlar va davlat
standartlarining holatini o’rganish, ularni qayta ishlab chiqish hamda kelajakda bu
ishlarni rivojlantirish borasidagi ishlarni olib borish.
9. Haydovchilar tayyorlash va qayta tayyorlash tizimini nazorat qilish.