Namangan muhandislik-qurilish

Yo’ltransport hodisalari natijasida vujudga
keluvchi iqtisodiy zararni baholash
Harakat xavfsizligini oshirish uchun bajariladigan ishlar ko’lamini va YTH
natijasida xalq xo’jaligiga yetkaziladigan zararni aniqlash SQM 381 «Avtomobil
yo’llarini loyihalashda yo’ltransport hodisalaridan xalq xo’jaligiga keladigan zararni

---

143
hisobga olish yo’riqnomasi» ga asosan olib borilishi maqsadga muvofiq. Quyida bu
yo’riqnomaga binoan YTH da yetkaziladigan zararni hisoblashni keltiramiz.
YTH natijasida bo’ladigan zararni aniqlash.
Harakat xavfsizligini yaxshilash uchun bajariladigan ishlarning ko’lamini
aniqlashda YTH natijasida xalq xo’jaligiga keltirilgan zararni baholash zarur.
Davlat statistikasiga kiritilmaydigan bitta YTH dan keladigan zararni quyidagi
formula orqali hisoblash mumkin.
P*S
+P
1
+P
2
(3.4)
Bu yerda: Stransport vositasining, yo’l sharoitlarining yoki ortilgan yukning
buzilishidan bo’ladigan zarar; P
1
YTH bo’lgan joyda boshqa o’tayotgan transportlar
yo’qotadigan vaqtdan va yo’l harakat qismini tozalashga ketadigan harajatlar;
P
2
DHXN tomonidan ketadigan harajatlar.
Davlat statistikasiga kiritiladigan bitta YTH bo’ladigan o’rtacha zararni
quyidagi formulaga asosan aniqlash mumkin:
1
2
1
1
1
0
0
1
П
П
S
n
П
n
П
n
П
П
х
х
е
е
+
+
+
+
+
=
;  
so’m  (3.5)
bu yerda: P
0
,  P
0
,  P
x
YTH da odam ishtirok etgan vaqtda yengil, og’ir
jarohatlardan va halok bo’lishi natijasida xalq xo’jaligi ko’radigan zararlar; n
0
,  n
0
,
n
x
bitta YTH o’rtacha yengil, og’ir jarohat ko’rganlar yoki halok bo’lganlar sonini
hisobga oluvchi koeffitsientlar, bu koeffitsientlar shahardan tashqaridagi yo’llar
uchun n
0
*0,06, n
0
*0,758, n
x
*0,182; S
1
,  P
1
1
,  P
1
2
mos ravishda S, P
1
,  P
2
oldingi
ma’nodagi ko’rsatkichlar.
Iqtisodiy hisoblarda xalq xo’jaligi ko’radigan jami zararni quyidagi formula
bo’yicha aniqlanadi:
å
=
=
+
×
×
=
а
Т
t
l
t
НП
nt
t
Е
С
N
L
m
П
)
1
(
365
5
.
7
1
(3.6)
bu yerda: m
t
jarohatlanish og’irligini hisobga oluvchi jamlovchi koeffitsient,
No’rtacha yillik harakat miqdori, avt
/sut; Lyo’l uzunligi, km;
S
nt7.5
7,5 m qatnov qismiga to’g’ri keladigan zararni hisobiy miqdori,
tiyin
/avtkm;
E
NP
har xil vaqtlarga to’g’ri keladigan harajatlarni keltirish me’yori, 0,08.
Yuqorida keltirilgan m
t
,  S
nt
, Ye
NP
 qiymatlarini t yillar o’zgarishi bo’yicha
«VSN» 381 me’yoriy xujjatdan yangi narxlarni hisobga olgan holda qabul qilish
mumkin.