Namangan muhandislik qurilish

 
9.3- rasm. Kulachok profilini jilvirlab tiklash 

---

71 
Kulachoklar valni sovitib turadigan maxsus kopirlash moslamasi yordamida 
karbonat angidrid muhitida avtomatik usulda, shuniigdek, elektr yoy yordamida 
yoki gaz alangasida dastaki payvandlab suyuqlantirib qoplanadi. Elektr yoy 
yordamida yoki gaz alangasida dastaki suyuqlantirib qoplashda kulachoklariing 
yontomonlariga mis yoki grafigdan iborat himoya ekranlari o’rnatiladi. Taqsimlash
vali suv solingan vannadagi prizma yoki taglikka shunday tushiriladiki, bunda 
val diametrining yarmi suvda bo’lsin. Kula-choklar quyidagi tartibda suyuqlantirib 
qoplanadi: 1, 2, 7, 5, 3, 6, 4 va 8. Kulachok cho’qqisi boshka sirtiga nisbatan qalin 
suyuqlantirib qoplanadi. 
Kulachoklar 3A438 tipidagi kopirlash-jilvirlash stanoklarida jilvirlanadi. 
Suyuqlantirib qoplangach, val egilishga tekshirilib, zarur bo’lsa, to’g’rilanadi. 
So’ngra suyuklantirib qoplangan kulachoklarga oldindan abraziv qayroqtosh bilan 
shablon bo’yicha ishlov beriladi va keyin kopir bo’yicha normal o’lchamgacha 
uzil-kesil jilvirlanadi va qirralari to’mtoq-lanadi. 
Taqsimlash valining tayanch bo’yinlari kichik remont o’lchamigacha
jilvirlanadi. Bu xolda remont o’lchamiga ega bo’lgan vtulka blokka o’rnatila-di. 
Ko’pincha remont o’lchamiga ega bo’lgan bo’yinlar o’stiriladi va kattalash-tirilgan 
o’lchamgacha ishlov beriladi, vtulkalar esa shu o’lchamgacha yo’nib
kengaytiriladi. Yupqa qatlamlarini qalinlashtirishda xromlash yoki po’lat-lash 
qo’llaniladi. Qalin qatlam kulachoklarni suyuklantirib qoplashda ishlatiladigan 
materiallardan foydalanib karbonat angidrid muhitida avtomatik suyuklantirib 
koplab, tebranma yoy yoki plazma yordamida suyuklantirib tsoplab bajariladi. 
Suyuklantirib koplash oldidan moy kanallari grafit qo’ymalar, xromlash xamda 
io’latlash oldidan esa qo’rg’o-shin qo’ymalar va boshqalar bilan himoyalanadi. 
Bo’yinlar ZB 151 tipidagi doiraviy jilvirlash stanoklarida jilvir-lanadi. Moy 
teshiklari kichik remont o’lchamigacha jilvirlash oldidan zenkerlanadi va moy 
kanallari chuqurlashtiriladi. Suyuklantirib koplan-gan buyinlar ikki bosqichda 
jilvirlanadi. Dagal jilvirlashda donador-ligi yirik jilvirlash qayroktoshlari 
ishlatiladi va tozalab jilvirlash uchun diametrga 0,5 mm qo’yim koldiriladn. Dagal 
jnlvnrlashdan keyin zarur bo’lsa sirt 2...4 mm chukurlikda toblanadi, so’ngra
zarur o’lchamgacha toza jilvirlanadi, buyinlar toretslaridagi pitrlar tozalanadi, moy 
kanallari to’mtoqlanadi va jilolanadi. 
Taksimlash shesternyasi uchun mo’ljallangan bo’yin yeyilganda u o’ po’lat-
lash yoki suyuklantirib qoplash va normal o’lchamgacha ishlov berish bilan
tiklanadi. SHponka ariqchasi kattalashtirilgan o’lchamda frezalanadi yoki yeyilgan 
chetlari E-42 tipidagi elektrodlari bilan suyuklantirib qoplana-di va nominal 
o’lchamgacha frezalanadi. SHponka ariqchasini diametral tekislikka nisbatan 
ko’pi bilan 0,05 mm siljitishga, bo’yin sirtining ko’pi bilan 0,03 mm tepishiga 
yo’l qo’yiladi. 
Eyilgan rezьba suyuqlantirib qoplanadi hamda nominal o’lchamli yangi 
rezьba qirqiladi va yangi gayka yasab kichik o’lchamda yo’niladi va qirkiladi. 
Tiklangan taqsimlash vali quyidagi talablarga javob berish kerak:
kulachoklar va tayanch bo’yinlari qattiqligi HRC 54...62, g’adir-budurlik kamida

---

72 
8 klass, tayanch bo’yinlarning ovalliligi va konusligi kamida 0,01 mm bo’lishi 
lozim.