Namangan muhandislik-qurilish

Qo‟rg‟oshin-kislotali akkumulyatorlar batareyasining
elektr tafsifnomasi. 
Akkumulyatorlar batareyalarining tavsifnomalariga quydagilar kiradi: 
1). elektr yurituvchi kuch E.Yu.K. qiymati (
E
a
); 2). ichki qarshilik (
R
a
); 3). 
akkumulyator qisqichlaridagi kuchlanish (
U
); 4). elektr qaytarish koeffitsenti (

e
). 
Qo’rg’oshin-kislotali akkumulyatorlar batareyasining elektr yurituvchi 
kuchi E.Yu.K.
qiymati plastinaning zaryadlangan darajasiga bog‟liq emas, u 
elektrolit zichligiga proportsinal ravishda o‟zgaradi, ya‟ni elektrolit zichligi ortishi 
bilan e.yu.k. ham ortadi va aksincha. 
Qo‟rg‟oshin - kislotali akkumulyatorlar batareyasining e.yu.k. qiymatini 
zichligi (y o‟zgarmas koeffitsent 
0,84)ga
qo‟shib topish mumkin. Masalan elektrolit 
zichligi 1,1 
g
/sm
3
, harorat 15
0
S bo‟lganda e.yu.k.
E
a
= 

+ 0,84 formula bo‟yicha 
1,94Vga teng. 
Starter tipidagi qo‟rg‟oshin - kislotali akkumulyatorlar batareyalarida elektrolit 
zichligi zaryadlanganlik holati va iqlim sharoitlariga qarab 1,10 dan 2,16Vga teng. 
Akkumulyatorlar batareyasining ichki 
qarshilik. 
Elektr 
energiyasini 
iste‟molchilari akkumulyatordan ta‟minlanganda zanjirdagi tok qiymati (I) 

---

25 
akkumulyatorning e.yu.k. qiymatiga, ichki qarshiligi, tashqi zanjir, ya‟ni o‟zaro 
tutashtiruvchi simlar (
R
c
) va yuklanish (
R
yu
) qarshiligiga bog‟liq:
I=
Ry
Rc
Ra
Ea


Akkumulyatorlar batareyasining ichki qarshilikgining qiymati elektrolit 
qarshiligi, plastinalar qarshiligi, seperatorlar, ya‟ni plastinalarni bir-biriga tegib 
qolmasligini ta‟minlaydigan bo‟lgich qarshiligi, shuningdek plastinalar sirtida 
vodorod ajralib chiqishi natijasida hosil bo‟ladigan qutiblanish e.yu.k. (E
q
)ga 
bog‟liq. 
Elektrolit qarshiligi uning tarkibiga, haroratiga va zichligiga bog‟liq. Masalan, 
1,225 
g
/sm
3
zichlik va 15
0
haroratda qo‟rg‟oshin-kislotali akkumulyator batareyasi 
elektrolitining qarshiligi kichik bo‟ladi. Agar elektrolit harorati past bo‟lsa, uning 
qarshiligi qiymati katta bo‟ladi, chunki bunda diffuziya yomonlashadi.
Zichlik ko‟rsatilgan qiymat (1,225 g/sm
3
) dan oshib ketsa yoki kamaysa, ichki 
qarshilik ham ortadi. 
Seperatorlar qarshiligi asosan ularning g‟ovakligiga bog‟liq: g‟ovaklarning 
ortishi diffuziyani yaxshilaydi, natijada qarshilik kamayadi. 
Plastinalarning qarshiligi ularning konstruktsiyasiga, geometrik o‟lchamlariga, 
shuningdek aktiv moddaning kimyoviy holatiga bog‟liq.