Namangan muhandislik-qurilish instituti

VODOROD KO’RSATKICH. TUZLARNING GIDROLIZLANISHI 

 

Reja: 

 

  1. Suvning elektrolitik dissotsialanishi. 

  2. Vodorod ko’rsatkich. 

  3. Eruvchanlik ko’paytmasi. 

  4. Tuzlarning gidrolizlanishi. 

  5. Gidrolizlanish darajasi va konstantasi. 

 

Muammoli savollar: 

1.  Vodorod ko’rsatkichning  kimyoviy jarayonlardagi ahamiyati nimalardan iborat? 

2.  Gidroliz darajasi va doimiysiga  qanday omillar ta’sir ko’rsatadi? 

3.  Bufer eritma deganda nimani tushunasiz? Nima uchun  bufer eritmalarda  pH 

o’zgarmaydi? 

 

Suvning  elektrolitik  dissotsialanishi.  Toza  suv  kuchsiz  elektrolit  hisoblanadi.  Suv  oz 

bo’lsada ionlarga dissotsilanadi: 

H

2

O  H

+

 + OH

–

 

 

Suvning  dissotsiatsiya  darajasi  xona  haroratida  (25

o

C)  juda  kichik  qiymatga  ega: 



  = 1,8 · 

10

–9

. 

Suvning dissotsiatsiya konstantasi: 

 

          [H

+

][OH

–

] 

K = ————— = 1,8 · 10

–16

 ga teng. 

 [H

2

O] 

 

1 litr suvdagi uning konsentratsiyasi: 

 

 

 

[H

2

O] = 1000 g/l = 1000:18 mol/l = 55,56 mol/l 

 

Bunda suvning dissotsiatsiya konstantasi quyidagi ko’rinishga ega bo’ladi: 

 

K · [H

2

O] = [H

+

][OH

–

] 

[H

+

][OH

–

] = 1,8 · 10

–16 

· 55,56 = 10

–14

 (mol/l)

2

 

[H

+

][OH

–

] = Kw — suvning ion ko’paytmasi   deyiladi. 

Vodorod va gidroksid ionlarining konsentratsiyalari bir xil bo’lgan eritmalar neytral eritma-

lar deyiladi. 

Neytral eritmalar uchun: 

 

 

 

[H

+

] = [OH

–

] = 10

-7

 mol/l ga teng. 

 

 

Kislotali  muhitda  [H

+

]  >  [OH

–

],  ishqoriy  muhitda  esa  [H

+

]  <  [OH

–

]  bo’ladi.  Suvning  ion 

ko’paytmasidan  foydalanib,  muhitning  har  qanday  reaksiyasini  miqdoriy  jihatdan  H

+

  ionlarining 

konsentratsiyasi bilan o’lchash mumkin. Bunda quyidagi nisbatni hisobga olish kerak: 

 

---

«Umumiy va noorganik kimyo» fanidan  ma’ruzalar matnlari. 

   49    

]

OH

[

10

]

H

[

14









mol/l    va      

]

H

[

10

]

OH

[

14









 mol/l.