Namangan muhandislik-qurilish instituti

 

Oksidlanish darajasi haqida tushuncha. Biz yuqorida vodorod atomi 1 ta elektron biriktir-

ib olib, vodorod ioniga aylanadi va suv hosil bo’ladi deb aytdik. Kimyoviy bog’lanish degan temada 

suvdagi  kimyoviy  bog’lanish,  ionli  xarakterga  emas,  balki  qutbli  kovalent  bog’lanish  xarakteriga 

ega degan edik. Buni qanday tushunish mumkin? Biz bu yerda vodorodning valentligi o’zgardi deb 

qarashimiz  mumkin,  lekin  ba’zi  kimyoviy  reaksiyalarda  elementlarning  valentligi  o’zgarmaydi, 

ammo oksidlanish va qaytarilish jarayonlari sodir bo’ladi: 

 

 

Shuning uchun shartli ravishda oksidlanish darajasi tushunchasi qabul qilingan: 

 

Kimyoviy birikma batamom ionli tuzilishga ega deb faraz qilinganda, uning tarkibidagi ele-

ment atomining qo’shni element atomiga bergan yoki undan qabul qilib olgan elektronlar soni shu 

elementning oksidlanish darajasi deyiladi. 

 

Birikmalardagi elementlarning oksidlanish darajasi qanday aniqlanadi? HCl, H

2

SO

4

, KNO

3

, 

Fe(NO

3

)

2

,  Al

2

(SO

4

)

3

,  CH

3

-CHO,  CH

3

COOH.  Oksidlanish  darajasini  aniqlash  uchun  birikmadagi 

elementlarning elektromanfiyligiga e’tibor berish zarur.