Namangan muhandislik qurilish instituti «qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish»

Nazorat uchun savollari 
 
1.
Issiqlik o’tkazuvchanlik deb nimaga aytiladi? 
2.
Konvektiv issiqlik almashinuvi deganda nimani tushunasiz? 
3.
Konvektsiya deb nimaga aytiladi? 
4.
Nurlanishda issiqlik almashinuvini aniqlang? 
7-
ma’ruza: 
O’xshashlik nazariyasi asoslari. O’xshashlik tushunchasi
 
Reja: 
1.
Issiqlik o’xshashlik 
2.
Kinetik o’xshashlik. 
Bu o’xshashlik temperatura maydonlari va issiqlik oqimlariniig o’xshashligini 
bil- diradi. O’xshash xodisalar ta’rifiga asosan, konvektiv issiqlik berish differentsial 
tenglamasidagi fizik va geometrik kattaliklar (namuna va modelь uchun) quyidagi 
nisbat bilan bog’liq bo’lishi kerak: 

'=m


; 

'=m


; 

t' =m
t

t; 

t'=m
t

t; 

=m
e

, 
bu y e rda m

, m

, m
t
, m
e
- o’xshashlik sonlari. Issiqlik berilishining 
differentsial tenglamasiga asosan modelь uchun: 
m

= - 
m



t 
m
l 

t 
 
(3)
va (14) tenglamalar bilan yoritilgan issiqlik almashinish jarayonlari 
quyidagi shart bajarilganda o’xshash bo’ladi: 
m

= 
mt 
mr 
yo
ki 
m

me =1 
m
r 

---

41 
0 
Yuqoridagi tenglamaga masshtabni tanlash yoki o’xshash sonlarni tanlash 
tenglamasi deyiladi. 
Bu tenglamadan ko’rinib turibdiki, ikkita har qanday o’xshash sonlarni har 
qancha o’zgartirish mumkin, lekin uchinchi o’xshash son, shunday tanlanishi 
lozimki, natijada yuqoridagi shart bajarilishi lozim. 
Namuna va modelь uchun bir xil bo’lgan o’lchamsiz komplekslarga o’xshash 
sonlar deyila- di. Ularga issiqlik uzatish fanining rivojlannishiga katta hissa ko’shgan 
olimlar nomi berilgan. 
O’xshash sonlar (m
a
, m
t
, va m
1
) qiymatlarini tenglamaga qo’yib va tenglamani 
chap tomo- nidagi namunaga tegishli kattaliklarni va o’ng tomoniga modelь uchun 
kattaliklarni jam- lasak quyidagilarni hosil qilamiz: 

1 
=

'
l' 
= idem


' 
Oxirgi ifodaga uning tarkibiga kirgan kattaliklarni birliklarini qo’ysak, 

1/
 
o’lchamsiz kattalik ekanligi kelib chiqadi. Hosil bo’lgan songa Nusselьt soni deyiladi. 
Nusselьt soni, qattiq jism bilan suyuqlik chegarasidagi issiqlik almashishini 
tav- siflaydi: