Наманган Мухандислик Педагогика Институти Касб таълими факультети

 
2. Infrastrukturaning ekologik asoslari  
 
Atrof  muhit  muammolari  bo’yicha  xalqaro  hamkorlikning  asosiy  shakllaridan 
biri  shartnomalar  tuzish,  kon  ventsiyalar  qabul  qilish  va  xalqaro  bitimlarning  boshqa 
turlari  hisoblanadi.  Ikki  tomonlama  va  ko’p  tomonlama  bitimlar  va  xalqaro 
konventsiyalardan 
turli 
mamlakatlarning 
tabiat 
muhofazasi 
ishlarini 
koordinatsiyalash 
uchun 
foydalaniladi. 
Bunday 
bitimlarda 
odatda 
qo’shni 
mamlakatlar  yoki  regionlar  tabiiy  muhitini  saklash  va  ba’zi  resurslardan  birgalikda 
foydalanish  bo’yicha  umumiy  manfaatlarga  ega  bo’lgan  davlatlar  sherik  (portnyor) 
bo’ladilar. 
Tabiat  muhofazasi  bo’yicha  xalqaro  hamkorlik  tarixi  bundan 100 yildan ortiqrok 
vaqtdan  boshlangan.  1875  yilda  Avstriya  -  Vengriya  va  Italiya  kushlarni  muhofaza 
qilish  to’g’risida  deklaratsiya  qabul  kildilar.  1897  yilda  Rossiya,  Yaponiya,  AQSH 
Tinch  okeanida  dengiz  mushuklaridan  foydalanish  va  ularni  muhofazalash  to’g’risida 
bitim  tuzdilar.  Unyoda  birinchi  xalqaro  konventsiya  1882  yilda  Parijda  qishloq 
xo’jaligi  uchun foydali  kushlarni  muhofazalash  bo’yicha qabul kilingan. 
Balik  ovlash,  kitlarni  ovlash  va  boshqa  dengiz  xayvonlarini  ovlash  -  xalqaro 
bitimlarning  an’anaviy  sohasidir. 
1882  yilda  SHimoliy  dengizda  balik  ovlashni  tartibga  solish  to’g’risida 
Konventsiya  qabul  kilingan  edi.  Bu  sohada  hozir  70  dan  ortiq  shartnomalar  amalda 
kullanilmokda. 
Dengiz  suvlari  ifloslanishi  xavfining  kuchayishi  1954  yilda  (London)  20 
mamlakatning 
dengizning 
neft  bilan  ifloslanishining  oldini  olish  bo’yicha 
Konventsiya  qabul  qilishiga  sabab  bo’ldi.  Bu  shartnoma  kirgokdan  80-250  km 
doirasida  suvga  neft  va  neft  kushilmalarini  tukishni  ta’kikladi.  SHundan  keyin  bu 
sohada  yangi  Konventsiyalar  (London,  1972,  1973)  qabul  kilinib,  ular  Dunyo 
okeaniga  har  qanday  chiqitlarni  to’kish  va  ularni  ko’mishni  (shu  jumladan  radioaktiv 
moddalar) ta’kikladi. 
1963  yilda  100  mamlakat  yadro  kurolini  atmosferada,  kosmosda,  suv  ostida 
sinab  kurishni  ta’kiklash  to’g’risida  Moskva  SHartnomasini  imzoladilar.  Tabiiy 
muhitga  Harbiy  yoki  boshqa  katta  zarar  kursatuvchi  vositalarni  man  etish  to’g’risida 
muddatsiz Konventsiya  qabul kilinishi  katta ahamiyatga  ega bo’ldi. 
 

---

 
150