Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
176 
Lichinkaxordalilar kenja tipi 1500ga yaqin turi ma’lum. Shulardan150 turi ya’ni 
10%ga yaqin qismi MDH (Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligi)da uchraydi. MDHda 
qobiqlilar Kaspiy va Azov dengizlarida uchramaydi. Bu kenja tip 3ta sinfni o’z ichiga 
oladi: I. Assidiyalar (Ascidae); II.Salplar (Saipai); III.Apendikulyariyalar (Appendicularie).
I. Assidiyalar sinfi
ga 100ga yaqin tur kiradi. 3ta turkumga bo’linadi: 
1. Yakka assidiyalar uzunligi 2-3mmdan 40-50 smgacha boradi. 
Waster ascidia
ya’ni 
harakatchan assidiya suvning quyi qismida harakat qiladi. 
2. Kolonial assidiyalar - Synascidia. Bularda bir nechta assidiya birlashib 
tashqarisidan parda bilan o’raladi. Ularda chiqish sifoni bo’ladi. 
3. Olovtanlilar turkumi - Pyrosomata. Bular ham kolonial holda yashaydi. 
Kurtaklanish yo’li bilan 4 ta assidiyadan bitta guruh hosil bo’ladi. Ular umumiy bitta 
tunika bilan o’ralgan bo’ladi. Koloniyasining uzunligi 20-40sm.3-4m ga yetadigan 
koloniyalari ham uchraydi. Bitta olovtanli assidiyaning uzunligi 3-5mm. Bularda 
yorituvchi hujayralar bor. Yorituvchi hujayralarda yorituvchi bakteriyalar olovtanlilar 
bilan simbioz holda yashaydi. 
II. Salplar sinfi
. Bu sinf 25 turni o’z ichiga oladi, 2ta turkumi bor:
1. Xaqiqiy salplar-Dismomyarie. 2. Bochkalilar-Cuctomuarus. 
Salplarni tanasi yupqa parda bilan qoplangan.Tanasini o’rab turuvchi muskullar 
tizimi tashqa tomondan ko’rinib turadi. Jinsiy va jinssiz usulda ko’payish navbatlashib 
turadi.Jinssiz ko’payish jarayonida bitta salpning orqa uchida stolon hosil bo’ladi.Bu 
stolondan qiz jinsli salplar hosil bo’ladi va ular kurtaklanish yo’li bilan zanjirga o’xshash 
koloniya hosil qiladi.Kurtaklanishdan hosil bo’lgan yangi individda tuxumdon va 
urug’don bo’ladi lekin ular barcha qobiqlilar vakillari singari jinsiy hujayralari bir vaqtda 
yetilmaydi. Salplar asosan tropik dengizda yashaydi.