Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
106 
tomonlarini yoritayotgan vaqtda bir-birini fikrini to`ldirib boradilar. Kimyodan 
mavzularni muhokamali tahlilida ushbu usulni umumjamoaviy, yakka tartibda yoki 
kichik guruxlarga bo`lingan holda qo`llash mumkin bo`ladi[3]. 
Ma`lumotni tahlil qilishda kimyoviy element, oddiy hamda murakkab kimyoviy 
moddalarning qarama-qarshi xossalari, reaktsiyaga kirishish qobiliyati kuchli va kuchsiz 
tomon shaklida ifodalanadi. SWOT tahlili qilishdan oldin bevosita "Keys" usuliga 
murojaat qilamiz. SWOT tahlilida o`quvchilar o`rganilayotgan ob`ektni xossalarini 
taqqoslash asosida aniq, soda holatda o`rganib oladilar. Quyida alkanlar mavzusi uchun 
qo`llanilgan SWOT-tahlili ma`lumotlari keltiriladi. 
O`qituvchi alkanlar mavzusida quyidagi ma`lumot orqali o`quvchilarga SWOT-
tahlilini taqdim etishi mumkin. 
Alkanlar mavzusida ma`lumotlar matni o`quvchilarga taqdim etilgach.
 
SWOT-tahlili jadvali to`ldiriladi. 
S- kuchli tomoni:
Alkanlardan biri metan eng ko‘p tarqalgan uglevodorod 
hisoblanadi. Metan amaliy ahamiyatga ega. 
W-kuchsiz tomoni:
Alkanlar tabiiy yoqilg’i sifatida ishlatishda unga xid va 
rang beruvchi qo’shimchalar qo’shiladi. 
Alkanlarning dastlabki vakillari gaz xolatda bo’lganligi 
uchun, ularni sovutilgan xolda saqlash kerak. 
O- imkoniyatlari:
Alkanlarning quyi vakillari tabiiy yoqilg’i sifatida keng 
ishlatiladi, yuqori vakillaridan esa sanoatda keng 
qo’llaniladi. 
T-to`siqlar:
Tabiiy xolda olingan alkanlar aralashma bo’lib, ularning 
fizik xossalari asosida ajratib olinadi. 
Bu matn asosida 
“Alkanlarni qanday soxalarda ishlatiladi?”, “Alkanlarining 
ahamiyati qanday?” 
kabi muammoli savollarni berib, so`ng jadvalni tahliliy tarzda 
to`ldirish mumkin. 
Ma`lumotlarni sharxlash va tahlil qilish orqali o`quvchilarni mashg‘ulotga 
diqqatini jalb qilish, faollantirish orqali, qiziqtirish orqali mustaqil fikrlashga yo`naltirish 
imkoniyatlariga ega bo`lish mumkin bo`ladi. 
SWOT-tahlili 
kimyodan 
nafaqat 
ma`ruza, 
balki 
amaliy 
mashg‘ulotlar, 
laboratoriya mashg‘ulotlari va seminar darslarida ham qo`llanilishi mumkin. 
ADABIYOTLAR 
1. L.V. Golish, D.M.Fayzullayeva Pedagogik texnologiyalarni loyihalashtirish va 
rejalashtirish: O‘quv uslubiy qo‘llanma. Innovatsion ta‘lim texnologiyasi seriyasi.-T.: 
«Iqtisodiyot» 2012 y.154 b. 
2. I.R.Asqarov, N.X.To‘xtaboev, K.G‘opirov Kimyo 9, Toshkent 2010.208 b. 
3. B.Ziyamuhamedov, M.Tojiev Pedagogik texnologiya. Zamonaviy o‘zbek 
milliy modeli. T.: 2009 y. 104 b.