Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Adabiyotlar ro’yxati 
1.
Sumner J. 1st ed. Portland: Timber Press; 2001. The Natural History of 
Medicinal Plants; pp. 110–5. 
2.
Heywood VH, Ball PW. Flora Europea. In: Tutin TG, Heywood VH, Burges 
NA, Mooze DM, Valeutine DH, Walters SM, editors. Cambridge: Cambridge University 
Press; p. 1972. 
3.
Pistelli L. Secondary metabolites of genus 
Astragalus
: Structure and biological 
activity. In: Atta-Ur-Rahman, editor. Studies in Natural Products Chemistry (Bioactive 
Natural Products, Part H) Amsterdam: Elsevier Science; 2002. pp. 443–545. 
4.
7. Verotta L, El-Sebakhy N. Cycloartane and oleanane saponins 
from 
Astragalus
sp. In: Atta-Ur-Rahman, editor. Studies in Natural Products Chemistry 
(Bioactive Natural Products, Part F) Karachi: Elsevier Science; 2001. pp. 179–234.
5.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4791984/ 
6.
pda.litres.ru/uriy-konstantin

---

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
105 
ALKANLAR MAVZUSINI O’QITISHDA SWOT-TAHLILI USULIDAN FOYDALANISH. 
N.F.Jamoliddinova talaba,G’.O.Mamajanov
 
Hozirgi vaqtda yosh avlodning har tomonlama rivojlanishi, ularning ma‘naviy boy, 
yuksak salohiyatli, bilim, ko‘nikma va malakalarga ega bo‘lishini taminlash bugungi 
kunning dolzarb mavzularidan biridir. 
O‘quvchilarning bunday yuksak kamoli uzluksiz ta‘lim tizimida ta‘lim-tarbiya 
jarayonining tashkil qilinishiga, boshqarilishiga bog‘liq bo‘ladi. Har tomonlama 
rivojlangan shaxsning tarkib topishi uchun avvalo u ham ma‘nan ham jismonan sog‘lom 
bo‘lishi, yuqori saviyadagi, sifatli ta‘lim-tarbiya olgan bo‘lishi kerak. Ma‘lumki barcha 
turdagi ta`lim jarayonining asosiy vazifasi avvalo ta`lim berish, tarbiyalash va 
rivojlantirishdan iborat xisoblanadi. Ta`lim oluvchi o`rganilayotgan ma`lumot yoki 
materialga befarq qaramasa, bee`tibor bo`lmasa, ma`lumot yuzasidan o`z fikr 
mulohazalarini bildira olsa ya`ni mustaqil fikrlasagina natija kutilganday bo`lishi 
mumkin. Boshqacha qilib aytganda o`quvchi o`tilgan mavzuni tushunsa, qiziqsa, bu 
haqida mustaqil fikrlay olishi mumkin[1]. 
An`anaviy o`qitish usullarida yuqoridagilar asosida kimyoviy moddalarni tabiatdagi 
muhim birikmalari, laboratoriya va sanoatda olinishi, fizik-kimyoviy xossalari, ishlatilishi 
to`g‘risida ma`lumotlar ushbu ketma-ketlikda o`rganilib kelinmoqda. Bugungi kunda 
boshqa barcha ta`lim yo`nalishlaridagi kabi kimyo ta`limida ham yangi innovatsion 
texnologiyalarni qo`llash sohaning muhim masalalaridan biridir. 
Fanlarni o`qitishda ko`plab metodlardan foydalaniladi. Umumiy o’rta ta‘lim 
maktablari, akdemik litseylar va kasb xunar kollejlari hamda oliy ta`lim muassasalarida 
ilg‘or pedagogik texnologiyalar asosida o`tilgan darslar o`zining yaxshi natija va 
samarasini bermoqda. Jumladan, bugun zamonaviy o`qtuvchilar darsni "Aqliy hujum", 
"Ta‘limiy o`yinlar", "Topqirlar baxsi", "So`z ustuni", "Kim to`g‘ri va tez topadi", "Sirli 
maktub", So`z gavharini qadab qo`y", "Tushunchalar tahlili", "G‘oyaviy charxpalak", 
"Sinkveyn", "Muammoli vaziyat", "Bingo", "Klaster" kabi 30 dan ortiq turli darajalardagi 
metodlar orqali yanada qiziqarli olib borishmoqda[2]. 
SWOT-tahlili usuli kimyo fanining asosiy mavzularini o`qitishda qo`llanilishi 
mumkin bo`lgan usullardan biri xisoblanadi. . 
SWOT so`zi kuchli- Strong; zaif-Weak; imkon- Opportunity va tahdid- Threat 
inlizcha so`zlarining bosh harflar jamlanmasidir. Bu usul barcha uchun juda qulay va 
maqbul bo`lib, taqdim etilgan topshiriq, muammo yoki uning yechimi atroflicha o`zaro 
taqqoslash orqali muhokama qilingan holda yoritilishiga olib keladi. Tahlil etilayotgan 
yoki tadqiq orqali muhokama qilinayotgan, o`rganilayotgan material an`anaviy 
usullardagi 
kabi 
bir 
yoqlama 
emas 
balki 
ob`ektning har taraflama, ya‘ni kuchli, kuchsiz, zaif va to`siq tomonlarini sharhlashga 
imkoniyat yaratishi mumkin. Bu o`z navbatida o`rganuvchini mustaqil va taqqoslovchi 
fikrlashga yo`naltiradi. O`rganuvchi ma`lumotni yo`naltirilgan holda bir biridan ajratadi 
va 
fikrlarini 
taqqoslash 
orqali 
asoslay 
oladi. 
Taqdim etilgan matn yoki muammoli vaziyat, matnining tahlili to`g‘ridan-to`g‘ri 
jadvalga yoki jadval ostiga yozilishi mumkin. 
O`quvchilar berilgan keys asosida SWOT jadvalini to`ldirishadi. Bu usulni 
boshqa metodlar bilan ham bog‘liqligi bor. O`rganuvchilar o`rganilayotgan ob`ektni turli 

---