Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
206
3.
Розенбер. М.Э, Никитина С.Г. “Производство поливинилатцетатных
дисперсий”. М. НИИТЭХИМ, 1982. 88 с.
4.
Asqarov M.A Yoriev O.M, Yodgorov N, “Polimerlar kimyosi va fizikasi”. Toshkent
1993
ABOMEKTIN , INDOKSOKARB PESTITSIDLARI ASOSIDA KOMPLEKS TA’SIRLI
PREPARATLAR OLISH VA ULARNING FIZIK –KIMYOVIY XOSSALARINI
O’RGANISH.
Hoshimov F.F, Ibroximova M.X.
NamDU
Organik kimyo kafedrasi
Abomektin zararli hashorotlar va oqadilar bilan kurashish uchun qishloq xo’jaligida
qo’llaniladigan biologik pestitsidlarning faol moddasi (avermektinlar sinfiga mansub).
Empirik formulasi C
2
H
5
C
48
H
72
O
14
, CH
3
C
47
H
70
O
14.
Molekulyar massasi 866.6 gramm. 20
0
C da
suvda eruvchanligi1.21 mg/l. Erish nuqtasi165.6
0
C solishtirma og’irligi1.18g/ml. 25
0
C da
bug’ bosimi 0.0037 MPa. Fizik va kimyoviy xossalari abamektin avermektinlarga –
insektitsidlar akaritsidlarga tegishli bo’lib, ular Streptomyces avermitilis tuproq
bakteriyalaridan olinadi. Abomektin bu bakteriyaning tabiiy fermentatsiya mahsulotidir.
Kelib chiqish tarixi. Abomektin 1985 yilda olingan
Avermektinlar Streptomyces
avermectilisning chiqindilari. Birinchi marta 70- yillarning oxirida Merck Co olimlari
tomonidan
Yaponiyada
to’plangan
tuproq
namunalaridan
ajratib
olishgan.
“MercSharpandDohne (AQSH)” kolleksiyasida C-076 indeksi ostida ro’yxatga olingan.
Kimyoviy jihatdan avermektinlar makrolid antibiotiklariga yaqin. Ularga olti a’zoli lakton
va oliandrozaning ikkita qoldig’idan iborat disaxarid kiradi. O’sish jarayonoda 5- va 25-
uglerod atomlarida alkil o’rnini bosuvchi moddalardan bir-biri bilan farq qiluvchi 8 ta
avermektin komponentidan avermektin kompleksini sintez qiladi.Geksagidrobenzofuran
birligi.
Abomektin translaminar faollikka ega bo’lgan qisqa
kontaktliva uzoqroq ichak
ta’sirga ega bo’lgan modda. Neyrotoksin tipidagi ta’sir mehanizmiga ega bo;lgan
avermektinlarga talluqlidir. Abamektin o’simlik barglariga tezda kirib boradi.
Boshqa
akaratsidlarga chidamli Shomillarga qarshi samarali, bir kundan keyin Shomil o’z
faoliyatini to’xtatadi, asab impulslari va falaj tufayli 2-3 kun ichida to’liq o’lim
sodir
bo’ladi.
Qishloq xo’jaligida. Abomektin asosida preparat uzum zararkunandalariga,
issiqxona bodringlariga (o’rgimchak kanalar, tamaki va issiqxona tripslari),
qalampir,
baqlajon, pomidorlarni o’rgimchak kanadan, olma daraxtini esa kanalardan himoyalaydi.
Boshqa sohalarda esa ochiq va qo’riqlanadigan yerlardagi manzarali ekinlar
zararkunandalariga qarshi foydalaniladi. Abomektin tuproq
elementlari bilan kuchli
bog’langan va deyarli tuproqning yuqori qatlamlarida yuvilmaydi. Bog’langan holda