Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar

Tabiiy fanlar va ekologiyaga oid ayrim muammolar (Ilmiy maqolalar to’plami) XVII
205 
suyultirishdan asosiy maqsad suyultirilgan namunaga quyuqlashtiruvchilar ta’sir ettirib 
uning qovushqoqligini qanday o`zgarishini aniqlashdan iborat.
Karboksimetilsellyuloza eritmasining yuqori qovushqoqlikka ega ekanligi bilan 
sellyulozaning efirlari ichida muhim axamiyatga ega ekanligi bilan ajralib turadi. Shu 
bilan bir qatorda karboksimetilsellyulozaning quyuqlashtiruvchi sifatida ishlatilishi 
malum. Karboksimetilsellyulozaning suyultirilgan namunasi quyuqlashtiruvchi sifatida
qovushqoqligini oshiruvchi sifatida ishlatildi. 
Barcha namunalardan 30 ml miqdorda olindi. Har bir namunaning oquvchanlik 
tezligi sekundda ifodalangan. 
Olingan namunalarni adgezion holati va oquvchanligi
3.1-jadval
 
№ 
Olingan namunalar 
adgezion holati 
oquvchanligi 
1. 
Universal PVA li kley 
yaxshi 
92,46 sek 
2. 
5% li PVS+PVA
(suy.gan)
qoniqarsiz 
43,26 sek. 
3. 
5%li PVS+PVA
(suy.magan)
yaxshi 
92,54 sek 
4. 
7% li PVS+PVA
(suy.gan)
qoniqarli
112,22 sek 
5. 
7%li PVS+PVA
(suy.magan)
juda yaxshi
156,37 sek 
6. 
3 % li KMS+PVA
(suy)
qoniqarsiz
21,98 sek 
7. 
3%li KMS+PVA
(suy.magan)
yaxshi 
102,42 sek 
Olingan natijalar mobaynida 5 % li polivinil spirti bilan 1:1 nisbatda 
suyultirilgan polivinilatsetatdan olingan namunaning adgezion holati qoniqarsiz 
baholandi. Chunki bunday namunani turli sirt yuzalarga yopishuvchanligi yomon 
ekanligi kuzatildi va bu namunaning oquvchanligini ortib ketishiga sabab bo`ldi.
Polivinil spirtning 5 % li eritmasi bilan polivinilatsetatning emulsiyasidan 
olingan namunaning adgezion holati yaxshi baholandi. Chunki bu namuna turli sirt 
yuzalarga yaxshi yopishdi va uzoq vaqtgacha ko`chishi kuzatilmadi. 
7 % li polivinil spirti bilan 1:1 nisbatda suyultirilgan polivinilatsetat 
namunasining adgezion holati yaxshi ekanligi kuzatildi va oquvchanligi bu holatda 
kamaydi. 
Konsentratsiyasi eng yuqori ko`rsatkichda bo`lgan 7 % li polivinil spirti bilan 
suyultirilmagan polivinilatsetat emulsiyasidan olingan namunaning adgezion holati eng 
yaxshi ekanligi yana bir bor aniqlandi. Bu namunani oquvchanligi deyarli kuzatilmadi.
Olingan natijalar tahlilida shunday xulosaga kelindi, barcha namunalar ichida 
adgezion holati, oquvchanligi