Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Е vitaminni (tokoferol, kopayish vitamini) aniqlash.
α-tokoferol sirka kislotasi efiri ko’rinishidagi kristall modda shaklida tabiiy osimlik yog`laridan ajratib olingan, yog`larda va organik erituvchilarda yaxshi eriydi; kislota va ishqorlar ta’siriga chidamli, odatdagi ovqat tayyorlash sharoitida (170˚C gacha) buzilmaydi, suvda erimaydi, ammo kuchli oksidlovchilar ta’sirida biologik inert-xinon tipidagi moddaga aylanadi. Е vitamini kopayish uchun zarur, uning hayvonlar oziqasida yetishmasligida bepushtlik kuzatiladi. Odam organizmida uning yetishmovchiligi yetarli organilmagan, chunki oziqa moddalarida keng tarqalganligi sababli inson oddiy hayotda Е vitamini bilan yetarli miqdorda ta’minlangan sanaladi. Ammo Е vitamini tibbiyot amaliyotida bepushtlikda, asab-mushak tizimi kasalliklarini davolashda qo`llaniladi. Katta kishilar uchun Е vitaminiga bolgan sutkalik ehtiyoj 30 mg hisoblanadi. Vitamin miqdor jihatdan bug`doy kurtagi, olma urug`i, na’matak, joxori, loviya, soya tarkibida, hayvon mahsulotlaridan go`sht, yog`, jigar, tuxum sarig`i, sutda ko`p. Е vitamini organizmda ozlashtirilishi uchun ichakda o`t suyuqligi bo`lishi kerak.
Е vitamini oksidlanishga qarshi samarali ta’sir korsatib, mitoxondriyalar tarkibidagi toyinmagan lipidlarni parchalanishdan himoya qiladi, oziqa moddalaridagi karotin va A vitaminini oksidlanishdan asraydi.


Е vitaminiga sifat reaksiyasi.
Konsentrlangan nitrat kislota ta’sirida Е vitaminning spirtli eritmasidagi α-tokoferolni oksidlanishidan hosil bo`lgan xinoidli unumi qizil rang beradi.
1. Probirkaga 5 tomchi Е vitaminining 0,1% spirtli eritmasidan olib, 10 tomchi konsentrlangan nitrat kislotasi qo`shiladi.
2. Hosil bo`lgan emulsiya chayqatilganda asta-sekin qizil rangga bo`yaladi.
3. Vaqt otishi bilan emulsiya ikki qatlamga ajralib, rang yuqoridagi yog` qismida qoladi.


III-BOB. Bajarilgan ishlar tahlili.
Adabiyotlardan ma’lum bo’ldiki Raphanus satius L.convar o’simligining biologik faol moddalari O’zbekiston Respublikasining deyarli barcha viloyatlarida keng tarqalgan o’simlikdir. Xalq orasida uning yer ostki qismidan xar hil taomlar tayyorlanadi, juda ko’p maqsadlarda foydalanadi.
Men bitiruv malakaviy ishida Raphanus satius L.convar o’simligining biologik faol moddalarini kimyoviy tarkibini o’rgandim. Raphanus satius L.convar o’simligining biologik faol moddalarini tarkibidagi namlik, umumiy kul miqdorini aniqladim, tarkibidagi ekstraktiv moddalarni ajratib oldim va ularga xos sifat reaksiyalar o’tkazdim. Bu tajribalarni bajarishda men Namangan viloyatida o’sadigan Raphanus satius L.convar o’simligining biologik faol moddalaridan foydalandim. Bu o’simlikni 2021-yilning oktabr oyida yig’ib oldim va salqin joyda quritdim.