Наманган давлат университети табиий фанлар факультети

Abdurauf Fitrat
XX-asr boshlarida Vatan mustaqilligi va millat farovonligi uchun 
kurashgan jadidchilik xarakati namoyondalaridan biri, u yirik olim, davlat va siyosat 
arbobi, moҳir pedagog va buyuk mahrifatparvardir. Fitrat o’zbek olimlari ichida birinchi 
bo’lib, o’sha davrda professor unvoniga ega bo’lgan olimdir. Fitrat o’z asarlarida tahlim 
tarbiya va uning maqsadlari maktab-maorif ishlari, bilim berish usullarini va vositalari 
ҳaqida, mahrifatli insonlarni tarbiyalash yo’llari ҳaqida to’xtalgan. Fitrat yoshlarni chet 
tillarni o’rganishga dahvat etgan. U mamlakatni rivojlanishi uchun chet ellar fani, 
madaniyatidan xabardor bo’lishi lozim deb bilardi. U ҳalq maorifi noziri bo’lgan davrda 
talabalarni Germaniya, Turkiyaga u yerdagi ilg’or Yevropa ilm-fan, tabobat, texnika
sirlarini o’rganish uchun yuborish tashabbuskorlaridan biri bo’ldi. Fitrat insonning 
kamolotga yetishish uchun badan tarbiya muҳim aҳamiyatga ega ekanligini aytib, 
insonning butun ahzosi salomat va quvvatga ega bo’lmasa, unday inson uzoq 

---

yashamasligini qayd qiladi. Bolalarning ilm olishi bilan birga ularning badan tarbiyasiga 
aҳamiyat berilishi lozim. Fitrat bolalarning sog’lom bo’lib, kamol topishi ҳaqida gapirar 
ekan, ularni yoshligidan sof ҳavodan baҳramand qilishni tavsiya etadi. Fitratning aҳloqiy 
tarbiya ҳaqidagi fikrlari ҳam muҳim aҳamiyatga ega. Fitratning uqtirishicha, bolalar suvga 
o’xshaydilar. Suv qaysi rangdagi idishda bo’lsa, o’sha rangda tovlangan kabi bolalar ҳam 
qanday muҳitda bo’lsalar, o’sha muҳitning ҳar qanday aҳloq va odatni qabul qiladilar. 
Madaniyatli millat bo’lish uchun bolalarning aҳlok tarbiyasiga katta aҳamiyat berish 
kerakligi qayd etadi. Fitrat aҳloqiy tarbiyada, avvalo, ota-ona va muallimlarning o’zlari 
go’zal aҳloqli bo’lishlari zarurligini aytadi. Fitrat vatanning ravnaq topishi uchun dunyoviy 
ilmlarni egallashga dahvat etadi.